İstanbul xatirələri

"Fasilədə telefonuma baxdım, "Everton" azarkeşi olan tanışlarım məni mesaj yağmuruna tutmuşdular. Yazdıqlarını tam olaraq ifadə etmək istəsəm, "məzələnmək" sözü belə kifayətsiz qalar. İkinci 45 dəqiqədə birinci hissənin ssenarisi təkrarlanacağı təqdirdə məni nələrin gözlədiyini təxmin etmək çətin deyildi.

Məktəb vaxtlarından tanıdığım bir dostum var idi, "Seddo" deyə çağırardıq. Mənim sədaqətimdə dəyişiklik olsa da, onun "Liverpul"a olan nifrəti heç azalmamışdı. Deməli, Seddo fasilədə "Liverpul"un qələbəsinə verilən əmsalı öyrənmək üçün bukmeker kontorlarından birinə zəng vurub. Əmsalı eşitdikdən gülməyə başlayıb və deyib: "Nə? Sizə hələ də onlara şans verirsiz?" İndi də deyir ki, kaş sizə pul qoyardım, bəlkə bu yolla üzüntüm azalardı.

Eşitdiyimə görə, "Everton" azarkeşi olan biri gecə saat 4-də işə getməliymiş. Fasilədən sonra, uduzduğumuzdan əmin olduğu üçün yatağına uzanıb. Gecə yarısı birdən atəşfəşanlığın səsinə ayılıb ki, görəsən, nə baş verir. Televizoru yandırıb, görüb ki, əlimizdə kubok, stadionda dövrə vururuq. Adam bir anlıq öldüyünü və cəhənnəmə düşdüyünü düşünüb..." - Ceymi Karraqer, İstanbul-2005 xatirələri.

50/50: Klopp&Vaqner

Sabah iki yaxın dost - Yurqen Klopp ("Liverpul) və David Vaqner ("Haddersfild") - bir-birinə rəqib olacaq. Onların dostluğu "Maynts" günlərindən başlayır. Karyeralarının sonrakı gedişatı fərqli istiqamət alsa da, heç vaxt əlaqəni kəsməyiblər.

Vaqnerin "Quterslo" formasıyla "Maynts"a qarşı ulduzlaşdığı bir matç var. Aylardı qol üzünə həsrət olan David rəqib müdafiədə Kloppu görər-görməz orucu pozur - həm də üç qol birdən. İndiyə kimi het-trikin söhbətini o qədər də açmasa da, Vaqner etiraf edir, bəlkə sabah əlindəki "kozer"dən istifadə etdi:

"Onunla birlikdə oynamışıq, otaq yoldaşı olmuşuq. Aramızda çox münaqişələr olub, ancaq hamısı unudulub. Eynilə, bilirəm ki, 90 dəqiqə ərzində baş verənlər də oyundan sonra yaddan çıxacaq. Hə, çox göylə getsə, bəlkə o het-trik mövzusunu açdım (gülür)".

Mixels və ağıl oyunları

Rinus Mixels ağıl oyunlarını sevərdi. Qəsdən edilən tənqidlər, provokasiya cəhdləri... - menyuda nə istəsən var idi. Oyunun gedişində işlər istədiyi kimi getməyəndə, fasilədə süni münaqişələr yaradarmış. Çox vaxt bilərəkdən komandanın əsas futbolçularına yüklənərmiş. Təxmin etdiyiniz kimi, hədəf əksər hallarda Yohan Krayf olarmış. Məsələn, Krayfın oyununda gördüyü xırda bir səhvi şişirdib, yüklənirmiş, mesaj avtomatik digərlərinə də çatırmış. Ancaq özü də etiraf edir, belə manipulyasiya çox riskli idi. Dozanı aşsan, işlər tam tərsinə də ola bilərdi.

Məşq sessiyaları da istisna deyilmiş. Köməkçi məşqçi Bobbi Haarms xatirələrində qeyd edir: "Məşqlər zamanı bəzən hakim funksiyasını yerinə yetirərdim. Mixels isə hər şeyə nəzarət edirdi. Günəşli günlər yadımdadı, oyunçular o qədər də can yandırmazdılar. O dəqiqə mənə yaxınlaşardı və deyərdi: "Ölü kimidilər. Bir şey elə. Oyunu canlandır". Bunun açıqlamasını deyim? Ok. Yəni heç nədən hansısa tərəfin əleyhinə cərimə zərbəsi verməliydim, ya da boş yerə ofsayd. Belə-belə aqressiya yaranırdı və işlər qaydasına düşürdü".

Krayfın da özünəməxsus rolu var imiş. Yohan önəmli matçlar ərəfəsində komanda yoldaşlarını film izləmək üçün evinə dəvət edərmiş. Seçim kriteriyası günlük ortama baxırdı: komandada gərginlik varsa, komediya, yox, sakitlikdisə, canlanmaq üçün müharibədən, döyüşdən bol film...

Dayerin dönüşü&Poçettino amili

Maurisio Poçettino Avro-2016-dan sonrakı periodda Erik Dayerdən narazı idi. Digər tərəfdən, Vanyamanın transferi, Poçettinonun stopper yaratma cəhdləri, "Mançester Yunayted"in sonu naməlum israrı... - etiraf edək, ingilis oyunçunun bütün diqqətini futboluna yönəltməsi üçün heç də münasib zaman deyildi. 

2016-cı ilin dekabrında "Mançester Yunayted"lə oynanılan və "Tottenhem"in 0:1 hesablı məğlubiyyəti ilə başa çatan matçdan sonra baş verənlər isə argentinalı məşqçini məsələ ilə bağlı addım atmağa vadar edib. Oyundan sonra Joze Mourinyunun Dayerlə portuqal dilində danışmasını, üstəlik bütün bunların Poçettinonun önündə baş verməsini bir yerə qeyd edək.

Poçettino Eriki yenidən qazanmaq üçün ona fokuslanmaq qərarına gəlib. İlk görüşləri 4 saat davam edib. Mourinyu, şəxsi həyatı, meneceri... - nələr baş verdiyini tam olaraq anlamaq üçün bütün mövzulara toxunublar. Dayer Mou ilə Portuqaliyadan yaranan tanışlığından bəhs edib, sadəcə salamlaşdıqlarını və bu mövzuda onluq bir şey olmadığını vurğulayıb. Eyni zamanda, söhbət əsnasında "Yunayted"in yaydan bəri onunla maraqlandığı ortaya çıxıb.

Poçettino: "Ona dedim: "Qulaq as, avqustda yeni 5 illik müqavilə imzaladın, klubdan ayrılmayacaqsan. 22 yaşın var və artıq indidən "Tottenhem"in ən çox qazanan futbolçularından birisən. Bizim üçün önəmlisən. Məncə, Premyer Liqanın ən yaxşı mərkəz müdafiəçilərindən biri ola bilərsən".

Yanvar ayında daha bir həftəmi ona ayırdım. Hər gün müxtəlif şeyləri gözdən keçirirdik. Bir dəfə onun üçün cədvəl hazırlamışdım. Dörd kateqoriyaya bölmüşdüm: yaxşı, çox yaxşı, əla, unikal. Maradona, Messi və Kriştianu Ronaldunun adlarını dördüncü - unikal - sıraya yazmışdım.

Sonra ondan özünü hansında gördüyünü soruşdum. "Çox yaxşı" cavabını verdi. Təsdiqlədim və "əla" olmaq üçün elə də çox yol qət etməli olmadığını dedim. Sonra ondan, ayrı-ayrılıqda mərkəz müdafiəçisi və dayaq yarımmüdafiəçisi kimi özünü dəyərləndirməsini istədim. Erik yarımmüdafiəçi kimi daha yaxşı olduğunu düşünürdü. Bu mövzuda uzun müddət davam edən müzakirəmiz oldu, çünki mən razı deyildim. Sonda ona dedim: "Ok, fərq etməz. Harada oynayırsan oyna, 100%-ni ortaya qoyduğun müddətcə problem yoxdu".

Futbolçular bəzi şeyləri özləri kəşf etməlidilər. Zamanla Dayer diqqətini toplaya bildi. O, artıq limitlərini anlayır və daha doğru qərarlar qəbul edirdi. Yeni-yeni zirvəyə çatdığını unutmamalıyıq. Onu, trenajor zalında intensiv məşq edərkən gördüm, yanına yaxınlaşdım və dedim: "Erik qayıtdı".

Sarri-ball

Mauritsio Sarrinin "Napol"inin məşq sessiyalarında istifadə etdiyi dron

Məqsəd sadədi. Yuxarıdan çəkiliş oyunçuların meydana səpələnməsi, bu zaman ortaya çıxan düzülüş xətaları barədə daha dəqiq fikir sahibi olmağa imkan verir. Hər halda, oyunları stadionlarda həm aşağı, həm yuxarı tribunalardan izlədiyiniz olub. Ortaya çıxan fərq bəllidi. Əlqərəz, Sarri sessiyadan sonra oyunçuları bir-bir otağına çağırır, dron-çəkiliş köməkliyilə səhvlərini görüntülü izah edir və çıxış yolunu göstərir.

Roberto Martines dron texnologiyasını futbola ilk tətbiq edən məşqçilərdəndi. Eddi Hau isə bir müddət əvvəl İtaliyaya baş çəkərək Mauritsio Sarridən məsələnin incəliklərini öyrənmişdi.

Alman məşqçilik məktəbi

Almaniyada məşqçilik, kursların strukturu, ümumiyyətlə, yaradılan sistemlə bağlı özüm üçün kiçik bir araşdırma aparırdım. Sevirəm bu tip şeyləri. Mövzunun diqqətimi çəkməsinin səbəbi də sadədi. Avropa daxilində təkcə futbol yox, voleybol, basketbol kimi idman növlərində də italyan çalışdırıcıların müəyyən dominantlığı olub/var. Son illərdə isə spesifik olaraq futbolda Almaniya bu mənada söz sahibi olmağa başlayıb. Burasına ilişdim, sonra da başlama səbəbini bir kənara atıb, detallarda boğuldum.

Professional futbolçu olmayanların işgəncə çəkməsi üçün dizayn edilən "ilk pilləkənlər"dən danışmayacam. Ən çox diqqətimi çəkən, bu işin "magistratura"sı hesab olunan A lisenziyası və oradan "PhD"yə, yəni Pro lisenziyaya gedən yolu təsvir edəcəm.

Bildiyimiz "Pro" anlayışı almanlar üçün bir az yaddı. Onlar bütün mərhələləri tamamlayan məşqçiləri "futbol müəllimi" adlandırırlar. Bu ada sahib çıxmaq üçün məşhur Hennes Vaysvaylerin adını daşıyan akademiyaya üz tutmalı olursan. İldə 1 dəfə akademiya "müəllim" olmaq istəyən ən yaxşı 24 nəfərə qapılarını açır. Cəmi 24 nəfər! Məşqçi kimi bir neçə il təcrübəsi olan A lisenziya sahibləri kursa müraciət edə bilərlər. İlkin seçim mərhələsində müraciətlərə baxılır və aralarından kriteriyalara daha uyğun gələn 80-i 24 nəfərlik yekun heyətin müəyyən edilməsi məqsədilə imtahana dəvət olunur. Sonra ümumi 3 gün davam edən dəyərləndirmə başlayır. İlk növbədə hər namizəd təklikdə müsahibəyə çağırılır. Müsahibə bitər-bitməz futbol məntiqindən yazılı imtahana keçilir. Taktiki lövhədə süni vəziyyət yaradılır və namizəddən problemdən taktiki çıxış yolunu yazması istənilir. Və yaxud, hansısa real oyundan götürülmüş qısa bir fraqmenti göstərirlər, yenə eyni cür problemi həll etməsini istəyirlər. Bu da OK, amma namizədin günü bununla da bitmir. Yazılı imtahanın ardından meydançada praktiki imtahan başlayır. Məsələn, deyilir ki, skaut raportuna görə, rəqib komanda daha çox 4-3-3 düzülüşündən istifadə edir. Ondan bu təlimata uyğun öz komandasını formalaşdırması istənilir. Sonra konkret zonalar üzrə süni çətin vəziyyətlər yaradırlar və namizəddən dərhal yerindəcə çıxış yolunu komandasına öyrətməsini gözləyirlər. 1 nəfərin praktiki imtahanı 2 saat davam edir. İmtahanları akademiyanın heyəti ilə yanaşı, xüsusi psixoloqlar da izləyirlər. Onlar namizədlərin komanda ilə işini, tapşırıqlar zamanı düşdükləri vəziyyətləri diqqətlə müşahidə edirlər. Yekun qiymətləndirmə zamanı psixoloqların rəyləri də nəzərə alınır. Beləliklə, bu formatda keçən imtahanın ardından "futbol müəllimliyi", ya da UEFA dili ilə desək, Pro kursuna qəbul olan 24 nəfərin adı açıqlanır. Özünüz düşünün, bu, təkcə Pro kursuna qədər olan mərhələ idi, lisenziyanı qazanmaq üçün olan əsas proses isə hələ bundan sonra başlamalıdı. UEFA-ya görə, Pro kursları heç olmasa 240 saatlıq müddəti əhatə etməlidi. Digər Avropa ölkələri bu rəqəmin azacıq üzərinə çıxmaqla işlərini bitmiş hesab edirlər: 256, 270... Almaniya? "Futbol müəllimliyi" kursu ümumilikdə 815 saat davam edir. Klublarda keçirilən təcrübənin bu müddətə aid edilmədiyini öyrənəndə işlər lap da mürəkkəb forma alır.

İlk olaraq 24 namizəd birlikdə, gənclərin iştirakı ilə keçirilən hansısa beynəlxalq turniri - Dünya çempionatı, Avropa çempionatı - izləməyə yollanır. Məqsəd - skaut işlərini mənimsəmək. Onlardan, gözlərinə çarpan gənc istedadların videolarını çəkmək və bu barədə prezentasiya hazırlamaq tələb olunur. Belə-belə günlər keçir... Sonra dərs otaqlarında müəllimlər tərəfindən nəzəri mövzular - fizioterapiya, psixologiya, taktiki nəzəriyyə... - tədris olunur, keçilənə uyğun sual-cavab aparılır.

Növbəti etap praktiki məşğələlərdi. İlk növbədə namizədlər iki-iki bölünür və müəyyən spesifik taktiki göstərişlərə uyğun məşq proqramları hazırlamaları istənilir. Təbii, meydanda baş verənlərin hamısı kameralar tərəfindən lentə alınır və hamılıqla müzakirəyə qoyulur. Bu zaman müəllimlər tərəfindən edilən tənqidlər/iradlar bir yana, xüsusilə namizədlərin bir-birlərini dəyərləndirməsi istənilir. Psixoloq məsələsinin niyə qiymətləndirmədə nəzərə alındığı yavaş-yavaş üzə çıxır.

Ardınca prosesin kənar parçalarının - fizoterapevtlərin, həkimlərin, fitness məşqçilərinin proqramlarına uyğun tədris aparılır. Məqsəd - təkcə özünüzün yox, komanda daxilində olan hər kəsin nəyi necə və niyə etdiyini bilməlisiz. Üzərinə media məsələsini də gəlin. Jurnalist təzyiqinin üzərindən necə gəlmək lazım olduğu öyrətmək üçün başlarına açılmayan oyun qalmır: simulyasiya dalınca simulyasiya... Bütün bunlar 815 saatlıq periodu əhatə edir. Sonra məşqçilər iki ay müddətinə təcrübə keçmək üçün Bundesliqa klublarının düşərgələrinə göndərilirlər. Yekun mərhələdə isə seçdikləri mövzu üzrə minimum 15 səhifəlik iş yazmaları tələb edilir. O işin dəyərləndirməsinə əsasən isə akademiyadan məzun olub, Pro lisenziyasına sahib çıxırlar, ya da almanların diliylə, "futbol müəllimi" olurlar. Bütün bu məşəqqətli proses həyatınızdan 10 ay alır.

Düşünürəm ki, bütün bunları oxuduqdan sonra, son illərdə o 24-lükdən çıxanların - Tuxel, Klopp, Löv, Naqelsmann... - adlarının işin asları sırasında hallandığını gördükdə təəccüblənməzsiz.

P.S.Yulian Naqelsmann adlanan qeyri-adi varlıq bu kursu 1-lə (ən yüksək qiymət) bitirib.

Qaydaları yıxan - Tomas Tuxel

"Şərhçilər/jurnalistlər hər oyunda fərqli düzülüşdən istifadə etdiyimizi deyirdilər. Bunun səbəbi nə idi? Düzülüş, qapıçı istisna olmaqla, digər 10 oyunçunun meydanda geometrik olaraq yerləşməsidi. Klassik 4-4-2, paxlava 4-4-2, 3-5-2, 4-3-3 və s. O dövrə qədər olan təxmini 7 illik məşqçilik karyeram ərzində mənə bir sistemi komandada oturtduqdan sonra zamanla onu maksimum avtomatikləşdirərək ən yaxşı səviyyəyə çatdırmalı olduğum öyrədilmişdi. Fərqli düzülüşlər və sistemlərdən istifadə etməyimiz sadəcə bir qərarın nəticəsi deyildi. Düzünü desəm, şərtlər bizi buna məcbur edirdi. Komandanın digərləri ilə rəqabət edəcək səviyyədə olmadığı, heyətin həm taktiki, həm də individual oyunçu keyfiyyətləri və komanda işi baxımından lazımı səviyyədə olmadığı mövzusunda məşqçilər korpusu ilə həmfikir idik. Qısası, oyunun hər nöqtəsində çatışmazlıqlarımız var idi.

Vaxt yox idi, qısa bir zaman ərzində həll yolu tapmalıydıq. Rəqib analizi, rəqib analizi, yenə də rəqib analizi... Videoları qabağa ver, arxaya ver, orasını kəs, burasını kəs... Nəhayət rəqiblərin meydandakı düzülüşünün yansıması olmağa qərar verdik. Rəqib 4-4-2 oynamaq istəyirdisə, problem yoxdu, biz də eynisini oynayacaqdıq. Çünki top rəqibdə olanda müdafiə necə hərəkət etməli olduğunu asanlıqla anlaya bilirdi. Rəqibin düzülüşünün yansıması oyunçuların işini asanlaşdırırdı. Bu, bizim üçün meydanın daxilində çox düşünmədən doğru formada hərəkət etməyin bir yolu idi. Hər matça fərqli düzülüşlə çıxmaq instinktlə hərəkət edib, müdafiə olunmaq sisteminin bir nəticəsi idi. Rəqibi narahat etmək və düzgün şəkildə müdafiə olunmaq üçün bu yolu seçmişdik. Əslində, bu, bir konsept idi. Matçın onuncu saniyəsində kim filan nöqtəyə press tətbiq edəcək, filan kəs hara qaçmalıdı, ya da mən, yoxsa sən... - hoop, bunları düşünə-düşünə bir də görürsən ki, iş işdən keçib. Bundesliqada oyun sürəti çox yüksəkdi. Bu, belə dilemmalara düşmədən meydan daxilində doğruyu tapmaq üçün düşünülmüş bir yol idi. Bir yerdən sonra artıq müxtəlif sistemləri oynaya bildiyimizin fərqinə vardıq və mən də bunu lehimizə çevirdim. Artıq bunu bilmənin rahatlığı ilə planlar hazırlayırdım.

Əlbəttə, məşq prosesində çoxlu dəyişikliklər etmişdik. Bundesliqa oyunlarında əksər hallarda mərkəzdə daha çox adam olur, o zona daha yaxşı qorunur və komandalar mümkün olduğu qədər ən qısa müddət ərzində topu cinahlara daşımağa çalışırlar. Biz də istisna deyildik. Əslində isə, bu, bizim üçün doğru istiqamət deyildi. Asan bir məqsəd olduğunu deyə bilərik, yəni topu götürərəm, hücum oyunçusuna çatdıraram, gerisinə də qarışmaram, onun işidi, hə? Biz nə etdik? Diaqonal uzun oynamaq məcburiyyətində qalmaq üçün süni şərait yaratdıq. Necə? Məşq meydançalarında ölçüləri kiçildib beşbucaqlı meydançalar yaratdıq və komandanı orada məşq etməyə məcbur etdik. Yəni çizgiyə enən şəxsin diaqonal oynamağa məcbur edilməsi üçün meydanı fərqli formalara saldıq. Çünki bizim təməl məqsədimiz artıq irəliyə doğru diaqonal oynamaq idi. "Maynts" bu barədə o gündən bəri problem yaşamır.

Ancaq çox inadkar davranmırdıq. Məşqçilər korpusu ilə birlikdə, paxlava dilimi formasında olan meydançalarda oyunçulara necə həll yolu tapmaları mövzusunda yardımçı olurduq. Əslində, bütün bu baş verənlər mənim məşq metodlarıma da təsirsiz ötüşmədi. Məsələn, irəliyə doğru diaqonal pas olmayan kimi fiti çalıb oyunu dayandırmırdım. Nəyisə zorla diqtə etmirdik, əksinə, sadəcə, meydanı ölçüb-biçdikdən sonra orada futbolçulara həll yolunu tapmaqda kömək edirdik. Yəni oyunçunun bir şeyi daim edib-etmədiyinə nəzarət etmək əvəzinə onun tapşırılanı etdiyi zamanlarda yaşadığı problemi həll etməyə çalışırdıq.

Məşq sessiyalarında həddindən artıq təkrarlar olurdu. Düzü, ötürmə+ötürmə+ötürmə+kross tipli şeyləri heç etmirdik. Ancaq öz müəyyənləşdirdiyimiz planlar üzərində çalışırdıq. "3 ay bunu, 3 ay digərini edəcəyik" prinsipi də yox idi. Planlarımız daxilində olan hər şeyi hər gün, hər zaman məşq edirdik. Tez-tez mümkün olduğu qədər dar formaya salınmış və fərqliləşdirilmiş meydançalarda çalışırdıq. Dairə formasında olanlardan tutun, 18 m eni, 75 m uzunluğu olan meydançalara kimi müxtəlif geometrik formaları yoxlamışıq. Ancaq bu günə qədər bir dəfə də olsun normal meydançada 11v11 məşq etməmişik. Həmişə ilk fikrim şənbə günü keçiriləcək matçın eynisini əvvəlcədən futbolçularıma oynatmaq olub. Zamanla məşqçilərimlə birlikdə "qaydaları yıxan" fərdlər olmuşduq - həm də bunun fərqində belə olmadan. Çünki hədəfimiz həmişə bəlli idi: Çatışmazlıqları necə həll edə bilərik? Bizə nə kömək edə bilər?" - Tomas Tuxel.

Kum – Ku – Kun

Serxio Aqueronun "Kun" ləqəbinin maraqlı hekayəsi var.

Argentinalı sevimli "Kum-Kum" adlı yapon cizgi filmini gecə-gündüz demədən, təkrar-təkrar izləyərmiş. Əsas obrazın - Kum-Kumun adını tam tələffüz edə bilmədiyindən, gah "Ku", gah da "Kun" deyərmiş. Babası, sözügedən cizgi filminə olan sevgisi və uşaq ikən Kum-Kumla arasında olan bənzərliyi səbəbindən Aqueronu belə çağırdıqlarını iddia edir. Əslində isə Kum-Kumun səhv tələffüz formasını eşidən qonşulardan biri ilk dəfə Serxioya "Kun" ləqəbini verib.