Pep Quardiola, bir qrup professional futbolçunun lideri olaraq iki təbii impulsla barışmalı idi: 1) oyunçuluqdan qalma instinktləri cilovlamaq – onlar kimi davranmaqdan, onlar kimi sevinməkdən imtina etmək, 2) məşqçi olmaq üçün düzgün qərarlar verməyi öyrənmək, başqa dillə desək, “ticarət”i öyrənmək. Çətinliklər bu qədərdi. Bəzən, dünyanın mərkəzində ancaq özlərini görən, qınına çəkilən futbolçuların həyatını qısqanırdı. Ancaq çox keçmədən bu təcrid olunmuş "qovuqlar"ın qeydinə qalmağın, şagirdlərinin eqolarını oxşamağın, onların istəklərini ümumi komandanın xeyri üçün lazım olan istiqamətə yönləndirməyin işinin tərkib hissəsi olduğunu başa düşmüşdü. Radioda karyerasını bitirdiyini açıqlasa da, bu, onun hələ də özünü futbolçu kimi hiss edən tərəfinin birdən-birə yoxa çıxması anlamına gəlmirdi. Quardiola butslarını mismardan asdıqdan cəmi 7 ay sonra “Barselona” rəhbərliyi ona rezerv komandanı çalışdırmağı təklif etdi. Gəncləri tanımaq üçün “Mini Estadi”yə gələndə sözügedən hissəsini keçmişdə qoymalı olduğundan əmin idi: o, komandanın yeni məşqçisi idi, artıq "keçmiş futbolçu" ünvanı bir mahiyyət daşımırdı. Və iki dünyanı bir-birindən ayıran çəpəri inşa etməyin zamanı yetişmişdi. "Barselona B"dəki missiyasını tamamladıqdan sonra əsas komandanı çalışdırmaq tamamilə başqa mövzudu. Bir nəfər var idi ki, onun futbolçuluqdan məşqçiliyə, balaca dünyadan qarışıq dünyaya keçid prosesinin yaxından şahidi olmuşdu. Şavi Ernandes 90-ların sonunda Peplə çiyin-çiyinə oynamışdı. O, öncədən Quardiolanın yeni roluna adaptasiya prosesini beynində canlandırmışdı. Ancaq eyni zamanda, Şavi "oyunu oxumağın" məşqçilikdə tələb olunan özəlliklərdən sadəcə biri olduğunun da fərqində idi. Şavi və Pep, Raykaardın dönəmindəki əskikliklərdən, oyunçularla anlaşmağın çətinliyindən, o cümlədən professional kimi davranmağı yadırğayan futbolçular haqda uzun-uzadı danışmışdılar. Yarımmüdafiəçi, Pepin yaxşı məşqçi ola biləcəyini düşünürdü, bunu özünə də demişdi. Əslində o, Quardiolanın ideyalarının, onun üçün önəmli olan dəyərlərin yenidən "Barselona"ya qayıtmasını istəyirdi. İkili arasındakı söhbətlərdən sonra Şavi komandanın dərmanının Quardiolada olduğuna inanmışdı. Və öz növbəsində, Pep də paltardəyişmə otağına daxil olduğu andan etibarən inandırmalı olduğu şəxsin Şavi (o cümlədən, İnyesta, Puyol və ya Valdes) olmadığını başa düşürdü. Onlar Quardiolanı tanımayanlar, haqqında məlumatı olmayanlar idi. Pep bunu bacaracağından əmin idi. Pep işini yeni öyrənən biri kimi görünə bilməzdi. Nə edəcəyinə dair konkret ideyaları var idi, instinktinin, futbolçu karyerasında qazandığı təcrübənin bu yolda ona yardımçı olacağını düşünürdü. Ancaq irəlidə gözlənilməz hadisələr, öyrənilməli olan dərslər də var idi. Paltardəyişmə otağında – oyunçuların məşqçiləri daim test etdikləri yer – ilk gündən etibarən nə etdiyini bilən və özünən inanan biri kimi görünməyin önəmli olduğunu başa düşürdü. Pep gələr-gəlməz Ronaldinyo və Dekunu komandadan göndərməklə artıq iplərin əlində olduğunu nümayiş etdirmişdi. Ancaq məşqçilikdə izin itməsi an məsələsidi. Bunun baş verməməsi üçün isə ilk görüş, ümümi komanda ilə ilk söhbət böyük önəm daşıyırdı. Pep həmin gün Şavidən erkən saatlarda ofisinə gəlməsini istəmişdi. Keçmişdə olduğu kimi, bir-birlərinə eyni tonda xitab edirdilər. Ancaq dəyişilməsi labüd olan bir şey baş vermişdi: Şavinin danışıq forması. Hər şeyi altdan alırdı. Məşqçisinə xoş bir şəkildə boyun əyirdi. Pep artıq boss idi. Şavi yenicə İspaniya millisinin heyətində Avropa çempionatının qalibi olmuşdu. Qəzetlərdə transferi barədə xəbərlər çıxırdı. Karyerasının ən çətin dönəmlərindən birini keçirirdi. Futbola olan sevgisi yavaş-yavaş azalırdı; son mövsümlərdə çoxlu kuboklar qazanması ilə bağlı deyildi, klubdakı futbolçuların istedadlarının hədər getməsini görməkdən məyus olduğu üçün, illərini verdiyi komandada "sinerji" deyilən bir şey qalmadığı üçün.. Şavi Pepin planları ilə tanış olmaq istəyirdi. Hərçənd, cüzi ehtimalları gözardı etsək, demək olar ki, onun komandanı tərk etmək fikri yox idi. O da olsa-olsa, özünü Premyer Liqada sınamaq. “Mançester Yunayted” nəbz yoxlayırdı. Məşqlərin ilk günündə ikili arasında belə bir dialoq yaşanmışdı: Şavi: Boşuna ətrafda dolanmaq istəmirəm. Sənə bir sualım var: Planlarına daxiləm? Pep: Sənsiz komandanı təsəvvür edə bilmirəm. Şavinin içindəki qığılcım yenidən alovlanmışdı. Ancaq Ernandesin mental müalicəsi bununla yekunlaşmadı. Bəzən məğlubiyyətdən, bəzən isə pis performansdan sonra neqativ enerjisini məşqə yansıdırdı. Belə günlərdə, adətən sessiyalardan sonra - dartınma hərəkətləri zamanı Pep ona yaxınlaşıb, yanına oturardı, ümumi məsələlərdən, havadan-sudan, axşam üçün planlarından danışardı - tipik həmkarlar kimi. Ancaq Quardiola söhbətin gedişində birdən yenidən məşqçi roluna girirdi; jestlərini, tonunu dəyişərək. Bir də görürdün ki, artıq növbəti oyun barədə danışırlar. Ondan nə gözlədiyini, nələri yaxşı etdiyini, nələri isə inkişaf etdirməli olduğunu nəzərinə çatdırırdı. Beləliklə, Şavi söhbət əsnasında "yaralar"ını unudurdu, əhvalı düzəlirdi. Bir digər məqsəd də elə bu idi. İspaniyada dediyimiz kimi: Quardiolanın gəlişindən sonra Şavi üçün səma yenidən aydınlandı, günəş yenidən parıldamağa başladı. O, özünə inamını bərpa elədi. Artıq Pepin rəhbərliyi altında karyerasının 4 möhtəşəm ilini keçirməyə hazır idi. Növbədə digərləri idi - bütün komanda, sözünü keçirməli olduğu bütün komanda. Quardiola Sent Endryusda, bütün oyunçular önündəki ilk çıxışında onları əsas planı ilə tanış elədi. Bir şeyi daha çox tələb edirdi: çox qaçmalı, çox işləməli, çox məşq etməlisiz. O, komandaların məşq etdikləri formada oynadıqlarını düşünür. Pep çox çalışmağa, özünü fəda etməyə inanır. İlk əvvəl bu mənada məni çox təəccübləndirmişdi. Pepi belə ifadə edərdim: “Barselona”dan dayanmadan qaçmağı tələb edən futbol romantiki.
O, komandasının, öz oynadığı futbolun daha təkmil versiyasını oynamasını istəyirdi. Futbol qapıçıdan başlayırdı - libero kimi, top qolkiperin ayağına daha çox təmas etməli idi, nəinki əlinə. Ola bilər ki, çoxluq bu tərzin komandanı inkişaf etdirəcəyinə inanırdı, ancaq risk böyük idi. Pepin dediyi kimi, bu hissə müzakirəyə belə, açıq deyil. İşlər qaydasında getməsə, futbolçular arasında ilk günahkar Viktor Valdes olacaqdı. Sistem onu atəş xəttinə ata bilərdi. O, inanmaq məcburiyyətində idi: müdafiə xəttini orta xəttə qədər çəkmək, mərkəz müdafiəçisi ilə hücumlara başlamaq yaxşı ideyadımı? Təhlükəsizlik şəbəkəsi olmadan futbol? Bunun irəliyə doğru addım olduğundan əminik? Valdes zahirən utancaq biri kimi görünə bilər, ancaq komanda daxilində yaxşı mənada həyasızlığı və sözü üzə deməsiylə tanınır. Sent Endryusdakı söhbətdən bir neçə gün sonra Pepin qarşısına çıxacaq qədər cəsur idi: Valdes: Boss, danışa bilərik? Pep: Qapım həmişə açıqdı. V: Bir şeyi soruşmalıyam. Dediklərin yaxşıdı, ancaq mərkəz müdafiəçiləri topu istəsələr.. P: Sadəcə, onların top istədiyindən əmin olacam. Bu qədər. Söhbətin sonu. Pepdən əvvəl Valdesin taktiki savadı sıfır idi. Qolkiper üçün qarşıdakı dörd il taktika üzrə dərəcə almağa bənzəyirdi. Pep Karles Puyoldan Sent Endryusdakı otel otağına gəlməsini istəmişdi. Məşqçi kapitan üçün xüsusi video hazırlamışdı. Pep, cərimə meydançasından kənarda qapıçılardan topu qəbul edən, onu cinah müdafiəçilərinə yönəldən və lazım gələrsə, topu yenidən qəbul etmək üçün mövqe alan mərkəz müdafiəçilərini göstərərək, "Bunu etməyini istəyirəm", - dedi. Bu, müdafiəçilər üçün kabus kimi bir şeydi, xırda bir səhv qolla nəticələnə bilər. Puyol karyerasına sağ vinqer kimi başlamışdı, ancaq bu mövqe üçün bacarıqları limitli olduğundan, sonradan sağ cinah müdafiəyə keçmək məcburiyyətində qalmışdı. Hətta Lui van Xaal “Barselona”da olarkən “Malaqa”ya icarəyə verilməsi gündəmdə idi. Ancaq son anda Vinston Boqardın zədələnməsi keçidə mane olmuşdu. İndi isə, 30 yaşında ondan yeni şeylər tələb olunurdu. Pep: “Səndən istədiyimi edə bilməyəcəksənsə, bu komandada yerin yoxdu”. Çox güman ki, Pepin xəbərdarlığı zəruri bir şey deyildi. Sadəcə, bu, onun prioritetlərinə nə dərəcə önəm verdiyinin bir başqa əlamətidi. Puyol Pepin təklifini qəbul etdi. Sonradan İnyesta da bossa "hə" deyəcəkdi. “Pepin məşqçi olacağını biləndə həyəcanlandım. O, mənim qəhrəmanım idi. Böyük dəyişikliklərin olacağını bilirdim” – İnyesta. Pepin keçmişdə yüksək səviyyəli futbolçu olmasının təsiri anındaca hiss olunurdu. “Kamp Nou”nun yanında, köhnə "Masia"da məşq edərkən komandanın çalışmasını çoxlu sayda jurnalist və fanat izləyər, kameralar kiçik arqumentləri və müzakirələri lentə almağa çalışardılar. Çox keçmədən Quardiola məşq yerini dəyişdi: istiqamət San Joan Despi. Təsislərdə çalışmaq, istirahət etmək, yemək, dincəlmək üçün hər cür şərait var idi. Futboçular bütün bunları edərkən gözdən uzaq idilər. San Joan Despi "Barselona" üçün qalaya çevirilmişdi. Quardiolanın futbolçulara ev və səfər oyunlarından öncə evdə qalmağa icazə verməsi, "müqəddəs" otel gecələmələrini rəfdən qaldırdı və ailə həyatının yoxa çıxmasının qarşısını aldı. Pep oyunçuların günün hər dəqiqəsi futbol barədə düşünmələrinə ehtiyac görmürdü. Oyundan öncəki gecə ailə ilə şam eləmək belə, növbəti günkü oyunu unutdura bilərdi. Ancaq Quardiola oyunun startına bir neçə saat qalmış futbolçuları oyuna kökləməyin yetərli olduğunu düşünürdü. Yavaş-yavaş media ilə araya məsafə qoyuldu, individual müsahibələr azaldıldı, ya da uzun müddətə qadağan edildi. Komandanın mənafeyi naminə hər şey nəzərə alınmışdı. Mütləq təcrid olunmadan söhbət gedə bilməz, sadəcə onlara "analıq etmək", bəzi mövzularda tərbiyələndirmək istəyirdi, nəzarət etmək yox. Deku və Ronaldinyonun nizam-intizamı pozduğunu, bunun bütün komandaya yansıdığını yaxşı bilirdi. Pep komandaya gəldiyi gündən etibarən oyunçuların qidalanmasını, cədvəllərini, hazırlıqlarını izləməyə çalışırdı. Futbolçuların əksəriyyəti fiziki cəhətdən zəif idilər. Bu səbəbdən də diqqətli yanaşma tələb olunurdu - xüsusi diqqət. Lazım gələrsə, hətta rolları dəyişib, məşqçi yox, dost, qardaş, ya da ana ola bilərdi. Pepin oyunçulara emosional yanaşması onu digər məşqçilərdən fərqləndirir. Joze Mourinyo, ya da Ser Aleks Ferqyuson şagirdlərinə yaxşı bələd olmaq üçün, bəzən onların sevgililəri və ya yaxınları ilə tanışlığa üstünlük verir. Məsələn, portuqaliyalı məşqçi bir çox məşhur futbolçusunu, o cümlədən ailələrini yeməyə dəvət etməyi, onlara şərab təklif etməyi sevir. Joze bu yolla söhbətin gedişində oyunçusunun uşağının xəstə olduğunu və ya həyat yoldaşının yeni evdə xoşbəxt olmadığını öyrənməyə çalışır. Quardiola isə şəxsi və professional məsələlər arasında daha qarışıq xətlər çəkmişdi.
Pep 18-19 yaşlı gənclərlə superstarlarla davrandığı kimi davranmağın düzgün olmadığını bilirdi. O, lazım olanda gənc futbolçularla ofisində birə-bir danışardı. Ulduz oyunçularla isə, hətta lazım gələndə yeməyə belə, gedirdi. Bu mənada ilk nümunələrdən biri Tyerri Anri idi. “Anri problem yaratmır” – Quardiola mətbuat konfranslarında dəfələrlə bu cümləni təkrarlayırdı. Ancaq fakt bu idi ki, Pepin birinci mövsümünün sıxıntılı başlanğıcında fransız forvard digər oyunçulardan daha çox tənqid olunurdu. Komanda sonradan formaya düşsə də, “Arsenal”ın sabiq ulduzu ən yaxşısını ortaya qoya bilmirdi. Anrinin formasına təsir edən iki amil var idi: kürəyindəki zədə və oynamağa məcbur edildiyi mövqe. Pep Deku və Ronaldinyo kimi, Etoya da gərəkli olmadığını dedikdən sonra kamerunlu üçün klub axtarışlarına başlandı. Samuellə söhbətdən sonra Quardiola Anriyə - Raykaardın dönəmində sol cinahda əziyyət çəkən forvarda - hücumun mərkəzində yer verəcəyinə dair söz vermişdi. Lakin bir müddət keçmiş, Pepdən asılı olmayan səbəblərdən Etonun komandada daha bir mövsüm qalacağı aşkara çıxandan sonra, Tyerri karyerasının əvvəlində, sürətini tənzimləyə bilmədiyi və dözümsüz olduğu üçün uğursuzluqla üzləşdiyi ("Yuventus"da) "sevimli" mövqesində oynamağa məcbur qaldı. Anri ən bərbad günlərini keçirəndə isə Pepin yemək təklifi imdadına yetişdi. Tyerri məşqçinin bu jestini yüksək qiymətləndirir. Pep söhbət əsnasında oyunçusuna güvəndiyini dəfələrlə demişdi. ..“Valensiya”ya qarşı növbəti oyunda “Titi”ni dayandırmaq mümkün deyildi. "Barselona"nın 4:0 hesablı qələbəsiylə yekunlaşan matçda Anri het-triklə yadda qaldı. Tarixi trebl mövsümü (Kral kuboku, La Liqa, Çempionlar Liqası) dedikdə, Anrinin Messi və Eto ilə birlikdə əmələ gətirdiyi dağıdıcı hücum xətti yada düşür. Trio 100 qola imza atmışdı: Messi 38, Eto 36, 51 matçda meydana çıxan Anri isə 26 dəfə fərqlənmişdi. Futbol ilinin sonunda möhtəşəm mövsüm keçirmənin verdiyi sevinclə tətilin yolunu tutan bir Tyerri Anri var idi.. Tərcümə: Rüfət Məcid
"Burda geyiminiz çox önəmlidi. "Milan" modası, "Milan" klası - hamı kimi, sən də bunlardan öz nəsibini alırsan. Bir "Milan"lı məşqə gələrkən belə, yaxşı geyinmək məcburiyyətindədi. Corablar, kəmərlər.. - təpədən dırnağa kimi stil. Paolo Maldini, üzərində marka yazısı olmayan paltarlar geyməkdən qürur duyardı. Bütün geyimlərini şəhər mərkəzindəki dərzilərə tikdirərdi. Bu mənada "Milan" ənənələrinin ən böyük örnəyi Alessandro Kostakurtadı. Zövqlü ingilis zadəganlarına bənzəyirdi. Şık qalstuk, görkəmli mağazalardan aldığı kostyum, qoltuğunun altında iqtisadi mövzulardan bəhs edən qəzet - hər səhər bu vəziyyətdə Milanelloya gəlirdi. Bu stil sahibi oğlanlar mənim Fransadan qalma pis vərdişlərimlə az məzələnməyiblər. Məsələn, bir gün Milanelloya bəyaz corab və cins şalvar geyinib getdim. Səhv eləmişdim. Evdən tələsik çıxdığım üçün geydiklərimə fikir verməmişdim. Öz tərzimə görə "sport" geyinmişdim, amma yenə də, fakt budu ki, "sport" geyinmişdim.. Əfəndilər məni görən kimi gülməkdən yerə yıxıldılar. Kostakurta, "Bu imkansızdı, Marsel. İtaliyada buna izin vermirlər" deyərək gülürdü. Nə demək istədiyini anlamamışdım: "Nəyə, nəyə izin vermirlər?" Mənə belə bir cavab verdilər: "Corablar, axmaq. Bəyaz corablar! Sən bir "Milan"lısan!" Yanlarına yaxınlaşdıqca qəhqəhələr daha da yüksəlirdi. Sonra məsələni başa düşdüm: italyan futbolçulara, onlardan biri olduğunu sübuta yetirmək üçün ənənələrinə uyğunlaşmalısan. Adriano Qalliani və komanda yoldaşlarım sayəsində əsl paltarlar geyməyin zövqünü yaşadım. Onlar sayəsində bəyaz corab geyməyən həqiqi "Milan"lı oldum. ..Artıq "əfəndilər masası"ndakı (Barezi, Maldini, Kostakurta, Donadoni və digər klub özəyinin əsas parçalarının yemək yediyi masa) tək xarici oyunçu mən idim. İtalyan oyunçularla dostluğum həftə sonu matçları və Milanello ilə limitli deyildi. İş saatları xaricində, bərabər gəzməkdən, eyni restoranlara getməkdən zövq alırdıq. Məni dostları ilə tanış edir, italyan Marsello olmağım üçün çalışırdılar. Mən isə hər keçən gün "Milan"ın niyə sadəcə bir futbol klubu olmadığını daha yaxşı anlayırdım. "Milan" eyni zamanda bir mentalitetdi, bir yaşam tərzidi, bütün İtaliyanı təmsil etməyin verdiyi qürur və digərlərindən fərqli olmaq hissidi. Sebastiano Rossi, Alessandro Kostakurta, Paolo Maldini - mənə yol göstərən, adaptasiya prossesimi yüngülləşdirən üçlü. Onların sayəsində heç tanımadığım şəhəri və ölkəni kəşf etmək fürsətim oldu. Xüsusilə də yemək mədəniyyətini, Toskana şərablarını, Emiliya-Romanya xəmir işlərini, möhtəşəm risottoları.. İtaliyada restoranlar Fransadakından daha önəmlidi. Dostluqlar məhz restoranlarda möhkəmlənir. Alessandro örnək "Milan"lı idi: özündən əmin, şık, buraların müdavimi. Qapıçı Sebastiano Rossi hər cür dəlilik edə biləcək, hər an püskürə biləcək volkan kimi idi. Çox qəribə adam idi. Mən onunla yaxşı anlaşırdım, amma digərləri onu başa düşməkdə çətinlik çəkirdilər. Məsələn, bəzən özünü Rembo hesab edirdi, ya da bir yumruqla Taysonu yıxacağını düşünürdü. Və əsla bunları zarafatla dediyini, yoxsa ciddi olduğunu anlaya bilməzdiniz. Məşqdə "Seba" ilə adi söz güləşdirmək belə, sonda davayla nəticələnirdi. Yalnız Kapello onu sakitləşdirə bilirdi. Eyni şəkildə, Sebastiano Rossiyə bənzəyən Kristian Panuççi üzərində də Kapellonun böyük nüfuzu var idi. Komandadakı italyan oyunçular arasında ən balanslısı, ən düzgünü Paolo Maldini idi. Hər zaman, daim "Milan"lı Maldini. Bir gün Franko Barezinin taxtına oturacaqdı - bu, öncədən bəlli idi. Evin açarları ona əmanət ediləcəkdi. Maldini təkcə şirin dilli model qədər yaraşıqlı deyildi, eyni zamanda ağıllı, xarizmatik və liderlik özəlliklərinə sahib idi. Gündəlik həyatda son dərəcə sadə idi, onu hər yerdə görə bilərdiz. Həmişə məşğul olardı. Paolo bir çox şirkətə, birjaya investisiya ayırmışdı və işlərini maliyyə menecerinin köməkliyilə idarə edirdi. Ətrafı geniş idi. Şou dünyasının öndə gedən isimləri ilə əlaqələri var idi. Marko Simone kimi komandaya yeni qatılan oyunçuları yox, Maldinini özümə daha yaxın hiss edirdim. Marko evli deyildi, tez-tez əyləncələrə gedərdi, ətrafında çoxlu dostları var idi. Maldininin daha sadə həyat yaşadığını desəm, yanlış olmaz. Berluskoninin komandasında oynamaq heç tanımadığım dünyanın və televiziya kanallarının qapısını açmaq demək idi. Bu dünya xoşuma gəlirdi. Hər anın dadını çıxarırdım. "Milan"ın fəlsəfəsi mənim şəxsiyyətim və professionallıq anlayışımla üst-üstə düşürdü. "Olimpik Marsel"i sevmişdim, amma ona qarşı sevgim keçici bir hiss idi. "Milan" "Marsel"dən fərqli olaraq, mənə önəmli kontrast təklif edirdi: komanda gücü, ciddiyyət, qanuna çevrilmiş hörmət və nəzakət. Daha öncə oyunçulara və texniki heyətə bu qədər yaxın klub işçilərini heç bir yerdə görməmişdim. Milanellonun mühafizəçilərindən tutun katibələrinə kimi, hər kəs bir məqsəd uğrunda - klubun uğurları üçün - əllərindən gələnin ən yaxşısını etməyə çalışırdı. Bəzi şirkətlərdə olduğu kimi, burda da idarəçilər personalın motivasiyasını artırmaq üçün son dərəcə düzgün sistem yaratmışdılar. Komanda hər hansısa bir kuboku qazananda digər çalışanlar da bonus alırdılar. Amma motivasiyanı təkcə pulla açıqlamaq düzgün olmaz. Bizim qədər burda çalışanlar üçün də klubun parçası olmaq başlı-başına qürur duyulası bir şey idi. "Milan" bu idi, çox qısa müddətdə məni bağrına basan "Milan".. Təkcə klub personalı, idarəçilər və getdikcə mənlə yaxşı davranmağa başlayan Franko Barezidən deyil, xalqdan da bəhs etmək gərəkdi. Milan şəhərinin ən azı yarısının qəlbi qırmızı-qara rənglər üçün döyünür. Onlara "Milanisti" deyirdilər. "Milan" fanatlarını çox sevirdim. Bu komanda xalqın, onların, gecəqonduların komandası idi. Daha çox bir burjua komandası olan, sağı təmsil edən "İnter"lə müqayisədə solun komandası idi. Bəzən cənub tribunasının müdavimləri olan "Briqati rossonerilər" oyunçuların meydana çıxdığı tunelin təpəsinə Çe Qevaranın posterini asardılar. Şübhəsiz, Silvio Berluskoni bu qəlibdən deyildi. O, daha çox ultra-liberal sağın təmsilçisi idi. Fərq etməz, "Milan" əzəli rəqabətdə həmişə xalqın komandası olaraq qalacaq. Azarkeşlərin şəkil çəkdirmək, matçlar haqqındakı fikirlərimi öyrənmək üçün məni küçədə saxlamadıqları bir tək gün belə, xatırlamıram. "Milan"ın bir sirri var; meydandakı oyuna, taktikaya, ya da pula heç bir aidiyyatı olmayan bir sirri.. Bu, insan seçimi ilə, komandanın italyan oyunçulardan ibarət onurğasına verilən dəyərlə bağlıdı. Əfəndilər komandanın qəlbidi. Onlar bu komandanı və azarkeşləri dəlicəsinə sevirlər. Futbolçu olmasaydılar, onları "San Siro" tribunalarında "Milan! Milan!" deyə qışqırarkən görə bilərdiz. Bu sevgi bağı, onların kluba yeni qoşulanlara dair gözləntilərinin böyük olmasını normallaşdırır. Təzələr kluba hər şeylərini verməlidilər, klubun imicinə uyğun olmalıdılar və adi legionerlər kimi davranmamalıdılar. Milanelloya ayaq basdığım ilk günlərdə bunu anlamışdım.
"Milan"ın necə böyük, necə fərqli klub olduğunun fərqinə varmağınız üçün bir örnək verim. İtaliyanın demək olar ki, hər yerində mövsümlük bilet satışı kampaniyaları keçirən komandalar afişalarında, transferi üçün bir maşın dolusu pul tökdükləri legioner ulduzun(ların) fotolarından istifadə edirlər. "Milan" isə yeni transfer edilmiş ulduza deyil, adı klubun simvoluna çevrilən Paolo Maldiniyə üstünlük verirdi.." Marsel Dösayi ("Kapitan") Tərcümə: Rüfət Məcid P.S. Bu özəl klub bu gün 117 yaşını qeyd edir. Bütün "Milan" azarkeşlərini təbrik edirəm. Son illərdə baş verənlər keçicidi. Bəlkə sizə İstanbulu, "Liverpul"u andıracaq, amma olsun, məşhur ifadədə deyildiyi kimi: Form is temporary, class is permanent
Ralf Ranqnik: “14-15 yaşım olanda Yohan Krayfın oyununun vurğunu idim. Yadımdadı, məşqçidən 14 nömrəli formanı geyməyimə icazə verməsini istəmişdim. Məndən əvəzedicilərin forma nömrəsini niyə seçdiyimi soruşdu. İzah elədim. "14" mənim üçün ən yaxşı futbolçunun forma nömrəsi idi – Yohanın. Razılaşdı. Sonunda istədiyim olmuşdu. Sanki həyatımın ən böyük hədiyyəsini almışdım. Krayf dünya futbolunda ilk müasir hücuma meylli yarımmüdafiəçi idi. Təhlükə yaradırdı, qol vururdu, dominantlıq edirdi. Yüksək individual keyfiyyətlərinə rəğmən, əsl komanda oyunçusu idi. Almaniyada onunla müqayisə oluna biləsi 10 nömrə Qünter Netçer idi. Krayf müdafiə olunmağı da bacarırdı, hətta bəzən sürüşərək müdaxilələr edərdi. Yohan "Ayaks" və "Barselona"da məşqçi kimi çalışdığı illərdə futbolu əsaslı şəkildə dəyişdirdi. Amma həmin dövr başqa idi. Top səndədisə, rəqib qol vura bilməz – onun topa sahib olmağa əsaslanmış fəlsəfəsinin prinsiplərindən biri bu idi. Komandanın 70% topa sahib olması mənim üçün heç bir məna kəsb etmir. Futbol, artıq boşluqlar yaradıb, topu mümkün qədər tez rəqibin meydançasına keçirməyə çalışdığımız vertikal oyundu. Bəzən elə olur ki, cəmi 10-11 saniyə top bizdə (“RB Laypçiq”) olur. Almaniyanın Avro-2016-da Fransaya məğlub olaraq mübarizəni dayandırmasının da əsas səbəbi budu. Topu qazandıqdan ortalama 22 saniyə sonra qol vurmağa cəhd edirdilər. Bu, çox uzundu. Nəticədə Fransanın yerləşmək üçün kifayət qədər zamanı olurdu. Yohanın fəlsəfəsinin bir digər əsas prinsipi: əgər komandanda, individual keyfiyyətləri rəqibin uyğun futbolçularının (oynadığı mövqe nəzərdə tutulur) individual keyfiyyətlərindən daha yaxşı olan 7-8 oyunçu varsa, mütləq qalib gələcəksən. Bu da artıq işləmir. “Liverpul” və “Bayer Leverkuzen” kimi komandalar 2-3 oyunçu arasında top gəzdirərək hücum edirlər. 90 dəqiqə boyunca bunu təkrarlaya bilirlər. Məncə, Hollandiya klubları hələ də futbola “top bizdə olanda nə etmək lazımdı?” prizmasından baxırlar. Bizim ətrafında düşündüyümüz prinsip isə başqadı – Topsuz oyunda nə etmək lazımdı? Press". "Ranqnik kimdi ki, Krayfı mühakimə edir" deyə düşünənlər ola bilər, normaldı. Ancaq qısaca qeyd edim ki, alman futbolu liberolu dönəmdən yaxa qurtarıb, 3-5-2-dən, 1v1 müdafiədən orqazm olmağı bir kənara qoyub, bu gün bir yerlərə gəlibsə, bu adam sayəsindədi. Tuxelləri, Lövləri, Naqelsmanları qazanıb, qazanırsa, o da bu adam sayəsində..
"Bir klubdan daha artıq" - "Barselona"nın düsturu budu. "Barça" ilə müqayisədə "Mançester Yunayted" belə, üçüncü divizion klubu kimi görsənir. Hər həftə BBC-də yayımlanan və sadəcə "Yunayted"dən bəhs edən bir satira proqramı yoxdu. Salvador Dalinin qatılmaq istəyəcəyi qədər prestijli rəsm müsabiqəsi təşkil edə bilməzlər. Və 108 000 seriya nömrəli mövsümlük biletin Papaya məxsus olduğunu qeyd edib, bununla öyünmələri mümkün deyil. O cümlədən, klubun muzeyi şəhərin ən çox ziyarət edilən yerlərindən biri ola bilməz ("Barça"nın muzeyini ziyarət edənlərin sayı Pikasso muzeyinə üstünlük verənlərdən daha çoxdu). Barselonaya 1992-ci ilin oktyabr ayında getmişdim. Şəhər ən gözəl dövrünü yaşayırdı. Metrodakı mikrofonlardan daim yerli musiqiləri eşidə bilərdiz. Mağazalardakı ispanca yazılar yeniləri ilə - katalanca olanlarla dəyişdirilirdi. Terroristlərin, narkotik maddələrin və boykotların ləkələyə bilmədiyi Yay Olimpiya Oyunları Barselonada keçirilmişdi və şəhər hər gün daha da gözəlləşirdi. Eyni ilin may ayında "Barselona" "Vembli"də "Sampdoriya"nı məğlub edərək, tarixindəki ilk Avrupa Kubokunu qazanmışdı. Bir həftə sonra Londona qayıtdım - ingilis iqtisadiyyatını sarsıdan "Qara çərşənbə"dən dərhal sonra. Çox fərqli atmosferlə qarşılaşdım. "Nou Kamp" stadionu həqiqətən də dünyanın mərkəzidi. Həftə içi bir gün səhər stadiona getdim və dördüncü mərtəbədən ətrafa baxdım. Qərara gəldim ki, "Barça" ilə qarşılaşan hər komanda tuneldən meydana çıxdığı andan etibarən bunu etdiyinə peşman olur. Stadion demək olar ki, bir şəhər böyüklüyündədi: 120 min adam tutur, yəni Norviç şəhərinin əhalisi qədər. Bir tərəfdən də stadionu böyütmə işləri davam edirdi. Klub işçiləri şikayətlənirdilər: "Elə bir an gəlir ki, ən yuxarı mərtəbədən matçı izləyən azarkeşlərin teleskopa ehtiyac duyduğunu anlayırıq. Bax o zaman tribuna inşasını dayandırmaq məcburiyyətində olduğumuzun fərqinə varırıq". ..Ölkə, ya da idman növü fərq etməz, "Barselona" futbol klubu dünyanın ən böyük klubudu. Yaxşı, bəs niyə? Hər şeyin bir səbəbi olmalıdı. Klub prezidentinin köməkçisi Nikolau Kasausla danışmaq imkanı əldə etmişdim. İngiliscə bilmədiyini demişdilər, amma çöldə gözləyərkən bir neçə dəfə Amerika şivəsi ilə "Oturun!" dediyini eşitdim. Deyəsən məşq eləyirdi. Otağına girəndə ispanca danışmağa başladı, ağzında siqar var idi. İlk olaraq klubun düsturunun, "Barselona"nın İspaniyada bir sosial statusu olduğu anlamına gəlib-gəlmədiyini soruşdum. Kasaus "Barça"nın siyasətə qarışmadığını dedi, klubun azarkeşləri arasında fərqli partiya və dinlərdən insanların olduğunu xüsusi vurğuladı. Elə isə düsturun anlamı nədi? Qəribə bir ifadə ilə, "Barselonizm böyük ehtirasdı" - deyə cavab verdi. "Reyncers", "Seltik" və "Barselona"nın idarəçiləri həmişə sadəcə bir klub olduqlarını deməyə üstünlük verirlər. Futbolçular da öz növbəsində: onlar heç vaxt rəhbərlərinin siyasi statusları haqda fikirləşmirlər. İdarəçilər və futbolçuların nə düşündükləri o qədər də önəmli deyil. Çünki bir klub azarkeşləri üçün nə anlam ifadə edirsə, odu. Katalanlar özlərini ispan yox, katalan hesab edirlər. Bunu sübuta yetirmək üçün uzun müddət Madridlə mübarizə aparıblar. Məsələn, 1930-ların vətəndaş müharibəsində general Frankoya ən çox müqavimət göstərən bölgə Katalunya idi. Buna baxmayaraq, Frankonun öldüyü 1975-ci ilə qədər onun rəhbərliyi altında yaşadılar. Artıq Katalunyanın öz regional hökuməti - "Generalitat" var. Ancaq hələ də 5 milyon katalan daha artığını, bəlkə də özlərinə məxsus dövlətin qurulmasını istəyir. Qatı "Barça" azarkeşi olan gənc iqtisadçı Jordi Torrebadelya deyirdi: "Avropanın dövlət olmadığı halda, ən güclü ulusu Katalunyadı. Bizi Şotlandiya ilə müqayisə edə bilməzsiz, çünki biz öz dövlətimiz içərisində Şotlandiyanın Birləşmiş Krallıq daxilində olduğundan daha güclüyük. İspaniyanın digər bölgələrinə maliyyə yardımı göndəririk. Şotlandiya isə İngiltərədən yardım alır". Ya da Krayfın 1973-cü ildə "Barça"ya transfer olduğu zaman öyrəndiyi kimi: "Bizim qazandığımızı Madriddə yeyib bitirirlər". Katalan sosioloq Luis Flaquerdən mənə "Barça" haqqında bir şeylər öyrənə biləcəyim kitablar təklif etməsini istədim. Bircə dənə kitab tapa bildi, o da 20 il öncə yazılmışdı. Niyəsini soruşanda belə cavab verdi: "Haqqında yazı yazılmayacaq qədər müqəddəs mövzular var. Bəzi mövzular da var ki, yazı yazılmayacaq qədər bayağıdılar". "Bayağı" ifadəsini işlədəndə futbolu nəzərdə tutduğunu düşünmüşdüm, amma Flaquer sözümü ağzımda qoydu: "Barça", haqqında yazılmayacaq qədər müqəddəsdi". Katalan qürurunun ən önəmli mənbəyi olan "Barça" Katalunyadan yüz dəfə məşhurdu. İspaniyanı Franko idarə edərkən isə yeganə qürur mənbəyi idi. Futboldan bezmiş bir ispan qadından "Barça"nın "Real"ı məğlub etməsinin niyə bu qədər önəmli olduğunu öyrənməyə çalışdım. Cavab verdi: "Franko özərkimizi yox elədi, dilimizə qadağa qoydu və o, "Real" azarkeşi idi". Deyilənə görə, "El Caudillo" (Franko) "Real"ın heyətini əzbər bilirmiş. Onun dönəmində "Nou Kamp"da oynanılan "El Klasiko"larda stadion Katalunya bayraqları ilə dolu olardı. "Barça" azarkeşləri oyundan sonra evə qayıdanda ən az futbolçular qədər yorğun olarmışlar. Flaquer: "Küçədə gəzərkən "Qatil Franko!" deyə qışqırmaq olmazdı. Bu səbəbdən insanlar onun əvəzinə "Real"ın futbolçularına bağırardılar. Bu, psixologiya ilə bağlı bir şeydi: atana söz deyə bilmirsənsə, hirsini başqasından çıxarırsan". Katalunya varlığını sadəcə "Nou Kamp"da hiss elətdirirdi və Frankonun əl dəyməyə cəsarət etmədiyi tək katalan simvolu da "Barça" idi. Susdurulan bir millətin futbola yönəlməsi normal bir şeydi. Franko çoxdan ölüb, amma "Barça" hələ də Katalunyanın simvoludu. Yaşlı bir qadın, "Nou Kamp"a gedəndə özümü bir anda Franko dönəminə qayıdırmışam kimi hiss edirəm" demişdi. "Barselona" 1992-ci ildə yeni formasında dünyaca məşhur qırmızı-mavi cizgilərlə yanaşı, ağ rəngdən istifadə edəndə hamı ayağa qalxdı. Çünki bəyaz "Real"ın rəngidi. Klub prezidenti Nunyes isə məntiqə sığmayan bir açıqlama ilə azarkeşlərə cavab verdi: "Bəyaz xətt mənim fikrimdi, çünki formaya reklam götürən prezident olaraq tarixə düşmək istəmirdim". Çox sayda Barselona vətəndaşının katalan olmadıqları halda "Barça"nı dəstəklədiklərini öyrənəndə, insan bu böyük ehtirası açıqlamaqda çətinlik çəkir. ..Hələ ilk gündən etibarən Jordi Puyol (Generalitatın rəhbəri) Yay Olimpiya Oyunlarının İspaniyada yox, Katalunyada keçirildiyini deyirdi. Açılış mərasimində katalan tamaşaçılar xüsusilə də müstəqilliyini yenicə elan etmiş Xorvatiya və Litva kimi ölkələrin lehinə sloqanlar səsləndirirdilər. Bu, Madriddən idarə olunan hökuməti panikaya salmışdı. İspaniyanın olimpik futbol yığması isə Barselonadan qorxurdu. Tamamilə ispanlardan ibarət olan bir yığma komanda burda heç oynamamışdı. Katalanlar üçün tək milli komanda var idi, o da "Barça". İspaniya yığmasının oyun cədvəli xüsusi diqqətlə tərtib olunmuşdu. Komanda qalib gəlməyə davam etdiyi müddətcə Valensiyada oynayırdı. Amma sonda finala çıxan oyunçular "Nou Kamp"a səfər etmək məcburiyyətində qaldılar. Katalanların buna qarşı çıxacağı, ya da ümumiyyətlə, stadionun boş olacağı gözlənilirdi. Halbuki "Sport"un rəqibi "El Mundo Deportivo"da əllərində İspaniya bayrağı olan 95 min azarkeşdən danışılırdı. İspaniya matçdan 2:1 hesabı ilə qalib ayrıldı. Həmin gecə küçələrdə "Puyol bizi aldadır. Katalunya İspaniyadı" sloqanı səslənirdi. Anlaşıldığı kimi, katalanlar ispanlara nifrət eləmirdilər, ya da ən azından, qızıl medal qazanılanda vəziyyət belə olurdu. Digər tərəfdən, katalan televiziyası Olimpiya Oyunları zamanı "Barça"nın mövsümöncəsi holland klubları ilə keçirdiyi yoldaşlıq oyunlarını verirdi. Müzakirə bu nöqtəyə gəlibsə, qeyd edim ki, Britaniyada da Krallıqdan ayrılmağı çox az sayda şotland istəyir. Katalanlar üçün də vəziyyət oxşardı. İspaniyanın bir parçası kimi vəziyyətləri çox yaxşı idi. Torrebadelya deyirdi: "Burdakı çox insanın dövlətə ehtiyacı yoxdu, sadəcə biz adi bir bölgədən daha böyük anlamlar ifadə edirik. Bu, daha çox bir simvol məsələsidi". Yəni katalanlar ayrı bir dövlət yaratmaq istəmirlər, amma buna nəzərən daha qeyri-müəyyən bir istəkləri var: onların fərqli olduqlarını ortaya qoyan simvollar. Yay Olimpiya Oyunları zamanı müşahidəçilərin çoxu Barselonanın hər tərəfini bəzəyən Kataluniya bayraqlarını müstəqillik tələbi kimi şərh edirdilər. Əslində isə bu bayraqlar belə, insanları məmun etməyə yetirdi. Katalanların tək istəyi bir ulusun simvollarına sahib olmaqdı. Puyol balkona çıxıb, "Visca Barça, visca el Cataluna" deyə bağıranda, katalan simvollarını yenidən dilə gətirməkdən artıq bir şey eləmirdi. İnsanlar bunu eşitməkdən zövq alır, məhz o zaman özlərini xoşbəxt hiss edirdilər. Bax bu səbəbdən "Barça" dünyanın ən böyük klubudu və elə bu səbəbdən də 110 min üzvü var. "Barça" bir ulusun ehtiyac duyduğu simvoldu. Bir katalanın dediyi kimi: "Bəzi insanlar isə "Barça"nın oyunlarına futbolu sevdikləri üçün gedirlər". Saymon Kuperin müəllifi olduğu "Football Against the Enemy" kitabında yayımlanmışdır. Tərcümə: Rüfət Məcid
Bu gün Avro-2000-nin qaliblərindən birinin ekstrim final barədə fikirlərini bölüşəcəm. Mən Fransanın geridönüşünə, Trezeqenin qoluna, məşhur yarımfinaldan sonra Hollandiyaya acıdığım üçün sevinərkən, onlar nə hisslər keçirirdilər? Suala, idmançı bioqrafiyaları arasında ən çox sevdiklərim sırasında yer alan, Marsel Dösayinin həyatından bəhs edən "Kapitan"dan maraqlı və hər futbolsevərin oxumasında fayda gördüyüm bir hissə ilə cavab verəcəm: Matçın bitməsinə bir dəqiqə qalmışdı. İtalyanlar 1:0 öndə idilər. Çempion olduqlarını düşünürdülər, haqlı idilər də.. İtaliya A Seriyasında oynayan futbolçu üçün qalan bir dəqiqəni yola vermək uşaq oyuncağıdı. Peşələrinin əlifbası budu. Topu saxlamaq, paslaşmaq, yenidən paslaşmaq,bir daha təkrarlamaq, yıxılmaq, zədələnmiş kimi üz qırışdırmaq, ağrı hiss etmək, ya da hiss edirmiş kimi davranmaq, müzakirələr, saniyələri saymaq; 5, 10, 15.. Bunları bilirdim, mən özüm də bunları eləmişdim. Maldini kimi! Albertini kimi! Və bu axşam qarşımda onlar var idi. O zaman.. Əvəzedicilər skamyasında oturan futbolçular ayağa durub bir-birlərinin qoluna girə bilərdilər. Fabyan Bartezin qoruduğu qapının arxasındakı italyan azarkeşlər himnlərini oxuya bilərdilər: “Fratelli..” Qışqırışları, gülüşləri eşidə bilirdim: “Dösayi, Dösayi! İtaliya, İtaliya..” Təbii ki, bunu edən “İnter” azarkeşləri idi. “La Gazzetta”nın sabahkı manşetini təxmin edirdim: çəhrayı fon, üzərində qara hərflərlə - “Azzuri”lərin revanşı". Əlim belimdə Blonşara (Didye Deşamı belə çağırır) baxdım və dedim: “Bitdi”. Son 45 saniyə.. Fabyanın uzun ötürməsi, top havadadı, fikrim heç orda deyil.. David Trezeqenin kəlləsi, top Viltordu tapır.. Görəsən, nə olacaq? İlk vuruşdan sonra top qayıdır, ikinci dəfə Silvan zərbə vurur (yanlış xatırlayır :) ).. Qol! Axmaqlıqdı, bilirəm, amma ilk öncə tərəddüd eləmişdim, inanmamışdım. Nə olduğunu anlamırdım. Mənim üçün matç bitmişdi, uduzmuşduq, boğulmuşduq. Oyunun sonrasını yaşayırdım, amma Silvan məni həyata qaytardı. "Balaca" bizi xilas elədi. Qoca ürəyimlə oynadı, amma bunu bacardı. Əlavə vaxt. Qızıl qol, yəni qol vuran qalib olacaq. 1998-də Paraqvayla oyunda Loran Blan sayəsində bu hissi yaşamışdıq. Bir ömür qədər uzun iki il öncəsinin – o günün qəhrəmanı Lolo idi. Bu səfər iki qəhrəmanımız var idi: biri “al və vur” deyən Rober Pires, digəri son nöqtəni qoyan David Trezeqe. Rober yaxşı insandı, o, bizim “möcüzəvi uşağımız”dı. Dünya çempionatında meydanda lazımı qədər aqressiv deyildi. Meydandan kənarda da zəif biridi. Rober çox yumşaqdı. Eme ona tez-tez “bir az sərt ol” deyərdi. Sonra birdən-birə özünə güvənməyə başladı. Gündəlik həyatda meydandakı kimi diqqətli olduğunu görəndə, öz-özümə, heç dəyişmədən necə xarakterini qoruduğunu və bütün deyilənlərə necə gülər üzlə cavab verdiyini düşünürdüm. “Bunun səbəbi ailəmin mənə verdiyi tərbiyədi” - həmişə belə deyərdi. Yəqin ki, valideynləri əla insanlardılar. Rober Pires ikinci hissədə oyuna girəndə məni əsəbiləşdirdi. Uduzurduq və heç bir ümidim qalmamışdı. Yanıma gəldi və mənə dedi: “Marsel, harda oynamalıyam? Sağ, yoxsa sol?” Düzü, onun harda oynayacağı vecimə deyildi. Uduzurduq, mənəvi cəhətdən bərbad vəziyyətdə idim, ayaqlarıma ağırlıq çökmüşdü. Ona, “Özün bilərsən.. Ya da ən yaxşısı sol tərəfə keç və bizə böyük futbolçu olub-olmadığını göstər”, - dedim. Onu incitmişdim. O andan etibarən heç nə Roberi dayandıra bilmədi. Əlavə vaxtda soldan irəlilədiyini gördüm. Sürətləndi, topu daşıdı və içəri doğru göndərdi. Ötürdüyü yerdə David var idi. Topu qəbul elədi, vurdu və bizi Avropa çempionu elədi. Və “qızıl adam”ımız qaçmağa başladı. Qollarını qaldırdı, formasını əynindən çıxardı. Buenos Ayresli oğlanı heç belə görməmişdim. Böyük hücumçuların əksəriyyəti kimi, David Trezeqe də əsrarəngiz biridi. Argentinalı dostları ilə danışmadığı zamanlarda tək gəzərdi, səssiz idi. Bəzən elə olurdu ki, saatlarla heç kimlə danışmırdı. Qürurlu, özünü bəyənən biri deyildi. Amma komandadakı digər gənclərdən fərqli olaraq öz dünyası var idi. Ancaq qol vurmaq üçün qabığından çıxardı. Adam belə anların bitməməsini istəyir.. Dadını çıxarmaq, unutmamaq, bütün gülən üzləri yadında saxlamaq istəyir.. Amma hər şey göz açıb qapayınca bitir. Roje Lemerr Davidə tərəf qaçırdı - gözü sonuna qədər açılmış vəziyyətdə, üzü qıpqırmızı, önünə baxmadan.. Məni qorxudurdu. Bu qol ani şok idi. Stadiondakı heç kim həmin anları onun kimi yaşaya bilməzdi - bunu çox yaxşı başa düşürdüm. Avropa çempionatının gedişində atasını itirməsi ona çox pis təsir eləmişdi, amma yenə də bunu komandaya yansıtmamağa çalışırdı. Bizi sevdiyini bilirdik. Günümüz futbolunda məşqçinin oyunçularını bu qədər sevməsinə tez-tez rastlamırıq. Bizə qarşı sevgisi qələbə ilə əlaqədar, bir günlük sevgi deyildi. Çox romantikəm, hə? Mən də ağlayırdım. 1998-də ağlamamışdım. Onsuz da final matçındakı ssenariyə görə ağlamağım mümkünsüz idi. Bu səfər isə göz yaşı tökə bilərdim. Maskam düşmüş, sinirlərim boşalmışdı, sərt duruşum, duyğusuz gülüşüm artıq geridə qalmışdı. Qəribədi, amma “Marsel”də oynayarkən 1991-ci ildə Çempion Klublar Kubokunun finalında “Çrvena Zvezda”ya uduzduğumuz oyun yadıma düşdü, Bazil Bolini xatırladım. O zaman kameralar Bolinin kədərli anlarını çəkmişdilər. Mən isə sevincdən ağlayırdım - əllərim üzümdə.. Göz yaşlarımı təkcə özümə saxlamışdım. Artıq kuboku qaldırmaq zamanı idi. Komanda fotosu çəkdirərkən kubok əldən-ələ gəzirdi. Rober Piresi gördüm, hər zamankı kimi, gülümsəyirdi. Oyuna girərkən verdiyim reaksiyanın onu incitmək əvəzinə, qabağından çıxmasına səbəb olduğunu başa düşdüm. Bəlkə də uğurumuzun əsas sirri elə bu idi: komanda yoldaşlarımızın göstərişlərinə pozitiv yanaşırdıq. Didye Deşamın (ən yaxın dostu) yanına getdim. Çiyin-çiyinə gəzərkən azarkeşlərə baxırdıq. “Marsel, bax indi hər şeyi bacardıq! Dünya çempionatı, Avropa çempionluğu.. Daha nə istəyirsən?”, – dedi. Mümkün olduğu qədər stadionda qalıb, həmin dəqiqələrin dadını çıxarmaq, o anları heç unutmamaq – təkcə bu, başqa heç nə, başqa heç nə istəmirdim. Niyəsini bilmirəm, amma futbolçulardan biri yerə oturdu. Sonra daha biri.. Və davamı gəldi.. 8 nəfər yan-yana oturmuşduq, elə bil meydanın ortasında piknikə çıxmışdıq: Pires, Lisarasu, Viltord, Türam, Anri, Deşam, Vieyra və mən. Bu səhnə kameraların diqqətindən yayınmışdı (aşağıdakı fotoda gördüyünüz kimi :) ). Bu, bənzərsiz bir şey idi, bir neçə dəqiqə əvvəl kuboku qaldırdığımız anlardan belə, daha gözəl idi. Bizim üçün artıq stadionda italyanlar yox idi. Kubokumuzla baş-başa idik. Sonsuzluq və 8 dost! Danışmağa başladıq; mikrofonlardan çox uzaqda, içimizdən gəldiyi kimi ağızdan tökülən cümlələr. Medianın orda danışılanlardan heç xəbəri olmadı. Yadımda qaldığı qədərini deyəcəm. Qəhqəhələri əlavə edə bilərsiz, qalanı belə bir şey idi: - Ehh, bu səfər yəqin ki, çempionluğa layiq olmadığımız haqda danışmayacaqlar.
- Artıq buna son qoymalıdılar! Bitdi! - Dünya çempionluğu, Avropa çempionluğu.. Daha nə olsun? - Bu arada, tətil üçün bir şey planlamısız? - Həmişəki kimi - La Kot! - Ahh, La kot! San-Trope.. - Dəlilər kimi əylənəcəm! - Uşaqlar, elə burda yaxşıyıq. - Hə, amma kolbasaları, qızarmış sosiskaları gətirməyi unutmuşuq. - Gələn dəfəyə qalsın.
Hər ingilis futbolçunun onunla bağlı bir tanışlıq hekayəsi var. Stiven Cerrardınkı isə daha özəldi, çünki bənzəmək istədiyi oyunçu modeli məhz o idi: "Xəyallarımı yaşayırdım. Uşaqlıq idolum Pol Qaskoyna qarşı oynayırdım. 1999-cu ilin fevralında "Ənfild"də “Midlsbro” ilə oynadığımız matçda ilk dəfə Qazza ilə qarşı-qarşıya gəldim, daha doğrusu, o, mənimlə.. Cəmi 36 saniyə keçmişdi ki, mənə dirsək atdı. Sağ dirsəyi ilə sol göz hədəqəmə vurdu. Top heç orda deyildi. Səbəbsiz yerə. Bu da Qazzadan – qəhrəmanımdan hədiyyə! Sağ ol, dostum. Səbəbini öyrənmək istəyərdim: niyə axı? Bəlkə də işlərin qaydasında olduğunu, insanların məndən İngiltərənin gələcəyi kimi bəhs etdiyini eşitmişdi və məni yerimdə oturtmaq istəyirdi. Bəlkə də o dirsək sadəcə “aramıza xoş gəldin” anlamına gəlirdi. Acımasızca vurdu. Gözüm tez-tez atırdı: bum, bum. Heç topa da toxunmamışdım. Qazzanın üstünə qışqırdım: “Yaxşı. İstədiyin budur?” Növbəti dəfə top onda olanda sərt oynamağa çalışdım, öküz kimi idim. Gücümlə onu sarsıtmağa çalışırdım. Alınmadı. Yaxın belə düşə bilmədim. Matador kimi çevrildi, topu apardı. Qazzanı qovalamaq ruh tutmağa bənzəyir. Sonra yenidən cəhd elədim. Sıra Qazzada idi. Oyun içində oyun. Sürətlə aranı qapadı. Topu onun ayaqları arasından keçirməyə çalışdım. Neynəmək istəyirdim? İngiltərənin ən istedadlı yarımmüdafiəçilərindən birinin ayaqları arasından topu keçirmək? Dəli idim. Qazzaya meydan oxumaq üçün alışıb yanırdım. “Tərbiyəli ol. Neynəyirsən?” deyərək gözlərini mənə zillədi. Məni təhrik elədiyini bilirdim. Oyundan sonra yanıma gəldi, saçımı sığalladı, qolunu çiynimə atdı və dedi: “Yaxşı futbolçusan. Belə də davam elə”. İnanılmaz idi. O zamanlar üçüncü seçim idim, akademiyadan gələn uşaq. Və Qazza gəlib məni təbrik edir! Qazzanın, dirsəyə verdiyim reaksiyanı xoşladığını düşünürdüm. Şikayət eləmədim, gizlənmədim, sadəcə onu axtarırdım. Təəssüf ki, yanına yaxın belə düşə bilməmişdim. Paltardəyişmə otağında, Qazza ilə aramızda olanları digər oyunçulara danışdım. Hakim kimi, onların əksəriyyəti də epizodu görməmişdi. “Narahat olma, Qazza yəqin ki, oyundan əvvəl bunu edəcəyini planlaşdırmışdı. Ondan belə şeyləri hələ çox görəcəksən” – Ceymi məni sakitləşdirdi. Onunla qarşılaşmaq mənim üçün dünyalara bərabər idi, çox ağrılı olsa da. Formasını xatirə kimi götürmək istəyirdim, amma gözüm qorxmuşdu. Rədd cavabı verəcəyini düşünürdüm. Soruşmağa belə qorxurdum. 90 dəqiqə parçalara ayırmağa çalışdığın birinə hörmətlə yanaşmaq qəribə səslənir, amma mənlə Qazza arasındakı münasibəti ən yaxşı halda belə təsvir edə bilərəm. Uşaqlığım onun parladığı dövrlərə təsadüf edir, kitabını oxumuşdum, məhz onun İngiltərə formasını almışdım – Qazzaya bənzəməyə çalışan qardaşım Pol kimi. “Gascoigne’s Glory”yə milyon dəfə baxmışdıq. Kasetə baxanda öz-özümə “necə də yaxşı oyunçudu” deyə düşünərdim. Heç bezmirdik. Qazza İtaliya-90-da. İstedad, əzm, forma sevgisi, arsız-arsız gülümsəməsi - tam paket. Futbolda sitayiş etdiyim hər şey onda var idi. Öz dövrünün Devid Bekhemi idi. Onu çox izləmişəm. “Liverpul”dakı ilk günlərimdə insanlar məni dayaq yarımmüdafiəçisi kimi görürdülər, amma mən məşqlərdə həmişə Qazza olmağa çalışırdım. Həmin dövrlə müqayisədə indi oyunum daha çox ona bənzəyir. İstedad baxımından yanına yaxın düşə bilmərəm, amma məndə onun heç vaxt sahib olmadığı bir şey var: dözümlülük. “Ənfild”də onunla qarşılaşanda karyerasının son mərhələsində olduğunu dərk edirdim. Sənin üçün xüsusi önəmi olan birinin düşüşünü izləmək üzücüdü. Qazza ilə bağlı yaxşı şeyləri xatırlamağa çalışıram: markajdan necə çıxmasını, driblinqləri, fantastik qolları. 1991-ci ildə FA kubokunun yarımfinalında vurduğu roketəbənzər cərimə zərbəsini, Avro-96-da Şotlandiya ilə oyundakı top qəbulunu və ardından epizodu qolla bitirməsini.. Qazza dahi idi. Hamı onun dəlisov dahi olduğunu deyirdi. Qazza haqqında oxuduğum pis şeylərə heç vaxt inanmaq istəməmişəm, çünki onu çox sevirdim. Qazza “Everton”da oynayanda evlərimiz yaxın idi. Onunla yetərincə danışmaq imkanım olduğu üçün özümü şanslı hesab edirəm. Meydanda tülkü kimi idi, həmişə məni təhrik eləməyə çalışardı. Amma meydandan kənarda Qazza çox yaxşı biridi. O, mənə özgüvən verirdi. Bir neçə dəfə oyunumu tərifləmişdi, tez-tez mənimlə maraqlanardı. Mən isə bunların əvəzinə ondan İtaliya-90-ı, “Latsio”nu, “Tottenhem”i, bir sözlə, haqqındakı hər şeyi soruşmaq istəyirdim. Gənc olanda avtoqraf almağa cəhd etdiyim tək adam Qazza idi. O, mənim istədiyim həyatı yaşayıb: şöhrət, uğur və İngiltərə".
Ordudan qayıtdıqdan sonra karyerasını Stuttgart'da davam etdirən Robert Schlienz'in həyatı 1948-ci ilin avqustunda tamamilə dəyişir. İlk öncə - 13 avqustda - anasını itirir. Buna baxmayaraq, Offenbach'la oynanılacaq görüşdə meydana çıxmaqda israr edən alman futbolçu bir gün sonra maşını ilə stadiona gedərkən qəzaya düşür. Qəzanın nəticələri ağır idi: həkimlərin təkidi ilə Schlienz'in sol qolu amputasiya olunmuşdu. Schlienz bir daha futbol oynaya bilməyəcəyini düşünürdü. Amma fərqli fikirdə olanlar da var idi - Stuttgart'ın baş məşqçisi Georg Wurzer. Schlienz'in mövqeyini dəyişmək qərarına gələn Wurzer kontaktdan maksimum qaçmaq üçün ondan mərkəz hücumçusu yox, vinqer kimi istifadə edəcəkdi. Bərpa prosesini qısa müddətdə tamamlayan Schlienz isə cəmi 4 ay sonra meydanlara qayıdacaqdı. Həmin Schlienz qəzadan sonra 12 il professional futbol oynayıb. 391 matçda vurduğu 143 qolla Stuttgart tarixinin əfsanələri sırasına adını yazdırıb. Alman nəşrlərinə görə, o olmasa, "cənublular" çempion ola bilməzdilər. Robert Schlienz həmçinin 3 dəfə Qərbi Almaniya millisinin heyətində meydana çıxıb.
Bəlkə də Olimpiadada çıxışını ən çox gözlədiyim idmançı - Julius Yego bu gecə mübarizəyə qoşulur. İndiyə kimi hekayəsini yazdıqlarımı, haqlarında qısaca bir şeylər bölüşdüklərimi (Abebe Bikila, Ervin Zador, Charlie Austin, Robin Friday, Jimmy Glass və s.) kənara atın. Bu, başqa bir şeydi. Kasıb ailədən gələn Yego uşaq olarkən Keniyada dostları ilə çubuq yarışları keçirərmiş. Sadə qayda: çubuğu uzağa atan qalib olarmış. Yaşı artdıqca oyunun professional variantı olduğunu öyrənib - mizraq atmaq. İdmanla məşğul olmaq üçün məşqçi axtarışlarına başlasa da, elə birini tapa bilməyib. Təbii bunda maddi imkanın da müəyyən rolu olub. Digər tərəfdən də oğullarının məktəbə köklənməsini istəyən ailə mane olurmuş. Yego çarəni internetdə tapıb. Şəhərdəki internet klublardan birinə gedib və "YouTube"də əfsanəvi Jan Zelezny'nin məşqlərini izləməyə başlayıb. Ardından məşqləri öz şəraitinə uyğunlaşdırıb və həmin proqramlarla işləyib. Məktəbdaxili və müəyyən yaş qruplarında qazanılan qızıl medallar sonda Keniya millisinə çağırılması ilə nəticələnib. ..Və həmin Yego 2015-ci ildə mizraq atmada Dünya çempionu adını qazanıb. İndi isə keniyalı atlet, Thomas Rohler və Antti Ruuskanen'lə birlikdə Olimpiadanın əsas 3 favoritindən biridi. Kənd şəraitində çubuq atmaqla idmana vurulan, "YouTube"də videolar izləməklə dünyanın ən yaxşısı olan birini necə dəstəkləməyəsən axı?
Meldonium qəbulu - monitorinq - sözügedən preparatın Wada (World Anti-Doping Agency) tərəfindən qadağanolunmuşlar siyahısına əlavə olunması - Şarapovanın testi keçə bilməməsi - uzaqlaşdırma... Ardıcıllığın son elementi dünənə təsadüf edir. Qərara əsasən Mariya Şarapova 2 il müddətinə tennisdən uzaqlaşdırıldı. Qısaca qeydlərim olacaq. Maşanın cəza almasına səbəb olan meldonium nədir? Rus raketka ustası niyə bu preparatdan istifadə edirdi? - Elmə mildronat adı ilə məlumdur. - Meldoniumdan iskemik ürək xəstələrinin müalicəsində istifadə olunur. - Qan axınını sürətləndirir. İdmançıların performans artımınına yardım edir. - Wada əzələ toxumasına daha çox oksigen yüklənməsi səbəbilə meldoniumun atletlər tərəfindən performansartırıcı kimi istifadə olunmasını əsas gətirir. Meldoniumun qadağan olunmuşlar siyahısına əlavə olunması ilə bağlı qərar 2015-ci ilin sentyabrında qəbul olundu. Qərar 2016-cı ilin 1 yanvar tarixindən tətbiq olunmağa başlandı. - Wada 2015-ci ili preparatın monitorinqinə həsr eləmişdi. Yalnız araşdırmalardan sonra meldonium qadağanolunmuşlar siyahısına əlavə edildi. - Latviyada istehsal olunan preparat əsasən Rusiya və Baltikyanı ölkələrə satılır. ABŞ-da və Avropada istifadəsinə imkan verilmir. - 2015-ci ildə aparılan araşdırmalara əsasən, Rusiyada 4 316 atletdən 724-nün, yəni 17%-nin qanında meldonium aşkarlanıb. Dünya miqyasında isə bu göstərici 2,2%-ə bərabərdi. - Fransa Dopinq Əleyhinə Agentliyinin (AFLD) elmi məsləhətçisi Xavier Bigardın sözlərinə görə, 2015-ci ildə Bakıda keçirilən ilk Avropa oyunlarında iştirak edən atletlərin əksəriyyəti meldoniumdan istifadə edib. - Wada kodu S4 olan meldonium, hormon və metabolik modulyator kimi klassifikasiya olunub.
Standard uzaqlaşdırma müddəti 4 ildir. Mariya Şarapovaya gəlincə, o, həkimlərin tövsiyəsi ilə 2006-cı ildən bəri, maqnezium əskikliyi və ailəsində olan diabetə meyillilik səbəbindən meldoniumdan istifadə edir. Şarapovanın dediyi kimi, qərar sərtdi, qəbuledilməzdi. Əgər qaydalar hamı üçün eyni formada işləyirsə, human growth hormone qəbul edən Odesnikin rus tennisçidən daha az cəza almasını biri mənə açıqlasın...
İkonoklastik, fikirlərini deməkdən çəkinməyən, istəklərinə uyğun hərəkət edən Kroyf bir zamanlar sosial sinifsizliyin təzahürü idi. Provo olmasa belə, qısa müddət ərzində Hollandiyada gənclər arasında populyarlığını artıran hərəkatın əsas ikonlarının sırasında onun da adı var idi. Qabler onun üçün Britaniyanın Lennonu müqayisəsini uyğun görürdü. Kroyf “Ayaks” forması ilə adından söz etdirdiyi dövrdə Mançesterdə Best küləyi əsirdi. “El Beatle” meydandan kənarda da (alkoqol, gecə həyatı, qızlar) bir o qədər “yaxşı” idi. Giriş sizi çaşdırmasın. Əslində mövzu nə Kroyfdu, nə də Best. Bir də 70-lərin dünya futboluna bəxş etməyə borclu olduğu, parlamadan sönən ulduz var - Robin Fraydey. Pazzlı tamamlamaq üçün lazım olan üçüncü parça, Kroyfun asiliyini, Bestin arxa plan işlərini və saf istedadı özündə ehtiva edən, bir başqa deyişlə “görmədiyimiz, tanımadığımız ən yaxşı futbolçu”... Ada futbolunun arxivi, içində gəzinməyi çox sevdiyim yerlərdəndi. Həmin axtarışlarımın birində Robin Fraydeyi tanımışdım. Xarakteri başqa olsa, bu gün mənim arxivi eşələməyimə belə, ehtiyac qalmazdı. Maradonadan, Messidən, Zidandan, Bestdən, Kroyfdan danışanda biri də çıxıb “məncə, Robin” deyə bilərdi. Robinin uşaqlığı Londonun Akton rayonunda keçib. Babasının bir zamanlar “Brentford”da oynaması Fraydeylər ailəsi üçün ümid mənbəyi olmuşdu. Əkiz qardaşı Toni ilə birlikdə futbola maraq salan Robin, qısa zaman ərzində məktəb yığmasına seçilməyi bacarmışdı. Eyni zamanda kriketlə də məşğul olurdu. Atası Alf, oğlunun yaxşı bouler ola biləcəyini düşünürdü. Ancaq Robinin istəyi fərqli idi. Erkən yaşlarda Robinin yolu “Kristal Pelas”, KPR və “Çelsi”dən keçir. 15 yaşı olarkən məktəbdən ayrılan Fraydey içkiyə və metadona aludə olur. Robinin ətrafda olub-bitənlərə laqeyd yanaşması mütəmadi təkrarlanırdı. Tommi Doherti artıq onu komandasında görmək istəmirdi. Mağazalardan etdiyi oğurluqlar sonda Robinin Felthem islah evinə göndərilməsi ilə nəticələnir. Bəlkə də təkcə futbol sayəsində 14 ay dözə bilir. Felthem yığmasına seçilən Robin sonralar ulduzunun parlayacağı “Redinq”in gənclərdən ibarət komandası ilə məşqlərə çıxmağa da fürsət tapır. Ancaq cəzası bitdikdən sonra qısamüddətli “Redinq” macərası da başa çatır. Evinə - Akrona qayıdan Robin qaradərili sevgilisi Maksinlə evlənmək qərarına gəlir. Valideynləri razılıq verməsələr də, dediyindən dönmür. Cəmi 17 yaşında ailə həyatı quran Robin evliliyə rəğmən gecə həyatından, alkoqoldan və eşqbazlığından qalmırdı. Futboldan ayrı düşən Robin pul qazanmaq üçün müxtəlif işlərdə çalışır. Həmin ərəfələrdə dostunun yardımı sayəsində “Uoltemstou Avenyu” ilə məşqlərə çıxır və həftəlik 10 funt qarşılığında komandada oynamağa başlayır. Robin qısa müddət ərzində Isthmian liqasında qollarını sıralayır. “Heys”lə görüşdə qapıya iki dəfə yol tapan qəhrəmanımız rəqib komandadan həftəlik 30 funtluq təklif alır və iş yerini dəyişir. Aylıq xərclərini qarşılamaq üçün dostları ilə birlikdə həm də asfalt işində çalışan Fraydey bir gün iş qəzası nəticəsində xəstəxanalıq olur. Altı saat davam edən əməliyyat sonunda onun həyatını xilas etmək mümkün olur. Ölümdən dönən Robin tez bir zamanda ayağa qalxır, hətta FA Kubokunda “Bristol”la görüşdə meydana da çıxır. “Rovers”i məğlub edən “Heys” növbəti mərhələdə “Redinq”ə rəqib olur. Fraydeyin komandası iki görüşün sonunda mübarizəni dayandırır. Ancaq Robin “Redinq”in baş məşqçisi Çarli Hörlinin “radarına” düşməyi bacarır. Bir neçə dəfə hücumçunun oyununu izləyən irlandiyalı, CV-dəki əskikliklərə baxmayaraq, Robinin meydandakı oyunundan çox təsirlənir. O, “Redinq”ə transfer olmadan öncə qısa müddət ərzində “Enfild” – “Heys” arası yol ölçür. Nəhayət keçid 1974-cü ilin yanvarında reallaşır. Çarli bəlkə də Robini ən yaxşı başa düşən adam idi. Onu sıxmır, meydandan kənardakı həyatına qarışmırdı. Bu, buyruq qulu olmağı sevməyən Robinin ürəyincə idi.
İlk olaraq əvəzedici heyətə göndərilən Fraydeyin orada bir müddət qalması planlaşdırılırdı. Ancaq məşqlərdə komanda yoldaşlarından açıq-aşkar fərqlənən hücumçu qısa müddət ərzində əsas komandaya çağrılır və “Northempton Taun”la görüşdə debüt edir. Daha sonra “Barnsli” ilə səfər matçına yollanan “Redinq”in yeganə qolu məhz Robindən gəlir. “Ekzeter”lə görüşdə isə Fraydey dublla yadda qalır. “Redinq”dəki ilk mövsümün ardından tətilə çıxan Robin lazım olan müddətdən gec düşərgəyə qayıdır. Həm də dəyişilmiş formada: saç stili başqa, tatular... O, yayı Kornuolldakı hippi icmasında keçirmişdi. “Redinq” üçün mövsüm “Uotford”la oynanılacaq yoldaşlıq görüşü ilə başlayırdı. Bir dəfə də olsun məşq etməyən Robin üçün o gün sıradan günlərdən sadəcə biri idi. Yayın bütün "günahlar"ını bir gündə unutdurmuşdu. Robin məşqlərə vaxt itkisi kimi baxır, əlavə çalışmaları özü üçün lazımsız hesab edirdi. Nə qədər qəribə olsa da, meydana çıxanda haqlı olduğunu sübuta yetirirdi. Hörlinin dediyi kimi, şənbə günləri saat kimi işləyirdi. Robinə "qaç" desən, sevməz, individual, spesifik bir şeyi inkişaf etdirmək üçün məşq proqramı yaz, yenə sevməzdi. Məşqçilər məcburən 5-ə 5 oynadardılar. Növbəti mövsümdə “Redinq”in məşqçi postu İmon Danfiyə tapşırıldı. Xarakterlərinə görə Danfi ilə Robin arasında problemlər yaşanacağı gözlənilsə də, ikilinin iş birliyi sonda yaxşı nəticə verdi. Fraydey vurduğu qollarla “Redinq”i 3-cü diviziona çıxardı.
Görmədiyimiz ən yaxşı futbolçunun ən yaxşı qolu Gəl zaman, get zaman...1976-cı ilin martında “Tranmer”lə görüşdə vurduğu qol “görmədiyimiz ən yaxşı futbolçunun görmədiyimiz ən yaxşı qolu” adlandırılır. Təəssüf, o dövrdə aşağı divizion matçları yayımlanmadığından əldə görüntü yoxdu. Ancaq deyilənə görə, cərimə meydançasında arxası qapıya tərəf gözləyən Robin, hava topunu qəbul edib, 180 dərəcə döndükdən sonra vole vurub. Təəccübünü gizlətməyən referi Kliv Tomas həmin qolu həyatında gördüyü ən yaxşı qol hesab edir. “Kardiff Siti”... “Redinq” dönəminin ardından Robin 30 min funt qarşılığında “Kardiff Siti”yə transfer olundu. Müqavilə imzalaması da bir ayrı macəra... Bizimki çəkir badələri başına, minir Kardiff qatarına, özü də səyahət edən yaxınları, tanışları yola salmaq üçün istifadə olunan pero bileti ilə... Polis tərəfindən saxlanılsa da, “Kardiff Siti” rəhbərliyinin də köməkliyilə bir təhər yaxasını qurtara bilir. “Kardiff Siti” forması ilə ilk matçında “Fulhem”ə qarşı oynayan Robin rəqibin müdafiəsində əfsanəvi Bobbi Mur olmasına baxmayaraq, dubl edir. Həmin görüşlə bağlı bir digər maraqlı fakt isə ondan ibarətdir ki, əgər Corc Best zədəli olmasa, o gün Tanrı tərəfindən lazım olan istedadla “bəzədilmiş” iki əhli-kef futbolçu üz-üzə gələ bilərdi. Robinlə Best arasında müqayisələr həmişə olub. Doğrudan da aralarında bənzərliklər çox olub; istər oyun mənasında, istərsə də meydandan kənar həyatları... Sadəcə Best Robinə nisbətdə şöhrəti sevirdi. Fraydey isə təkcə özü üçün yaşayır, insanlardan uzaq gəzməyə çalışırdı. “Fulhem”lə oyunun ardından “Kardiff Siti” məşqçisi Cimmi Endryus, Çarliyə zəng edib Robindən ağız dolusu danışır. Əvəzində “bir az vaxt verin, görərsiz” cavabını alır. Zaman Hörlini haqlı çıxaracaqdı. Robinlə bağlı bir digər maraqlı hadisə 1977-ci ilin oktyabrında “Brayton”la oynanılan görüşdə baş verib. Mark Lourensona Fraydeyə qarşı 1-ə 1 oynamaq tapşırılır. Gələcəkdə adı “Liverpul”la əfsanələşəcək müdafiəçi bir neçə dəfə qaydanı pozur, oyunun geri qalan hissəsində də cəhdlərini davam etdirir. Sonda özündən çıxan Robin, Lourensona kəllə atır və meydandan qovulur. Davamı da var. Bir futbolçu düşünün ki, meydanı tərk etdikdən sonra paltardəyişmə otağına getsin və qırmızı vərəqə almasına səbəb olan adamın çantası ilə tualetin yerini səhv salsın...
Son Topdan çox, içki və qadınlarla "məşq edən" Robin növbəti gözlənilməz qərarını verir və cəmi 25 yaşı olarkən karyerasını bitirir. Heç bir rəsmi prosedur olmadan, özbaşına... Niyəsini soruşsanız, “kimlərinsə sözünə görə hərəkət etmək, komanda oyunçusu olmaq mənə görə deyildi” deyərdi. Karyerasını bitirdikdən sonra yenidən asfalt işinə dönən Robin üçüncü dəfə evlənməyə də fürsət tapır. Sonadək doğru bildiyi həyatı yaşamağa davam edir: içki, qızlar, narkotik... Və bir gün, 1990-cı ildə evində ölü halda tapılır. Səbəb: normadan artıq heroin qəbulu. “Redinq”də birgə işlədiyi son məşqçi Moris Evans dəfələrlə onu dəyişməyə cəhd etsə də, Fraydeyi düşündüklərini icra etməkdən çəkindirə bilməmişdi. Evans, məşqlərə qatılacağı, içki və gecə həyatından uzaqlaşacağı təqdirdə, çox qısa müddət ərzində Robinin İngiltərə millisinə çağrılacağını düşünürdü. Haqlı idi, Robin ulduz futbolçu olmaq üçün hər bir özəlliyə sahib idi. Müqayisə olunduğu Bestdən belə, geri qalan bir yanı yox idi. Ancaq Robin İngiltərə millisi əvəzinə, barlar üçün oynamağı seçdi... - “Redinq” azarkeşləri tərəfindən klub tarixinin ən yaxşı futbolçusu seçilib. - “Kardiff Siti” tarixinin ən yaxşı 3 hücumsundan biri hesab olunur. - Uelsli rok qrupu Super Furry Animals 1996-cı ildə yazılan “The Man Who Don’t Give A Fuck” sinqlını ona həsr edib və Robinin “Luton”a vurduğu qoldan sonra qapıçı Miliya Aleksiçə "V sign"ın tərsini göstərərkən (ingilis jarqonunda mənası yaxşı deyil) çəkilmiş şəklini qapaq fotosu edib. - “Oasis”dən tanıdığımız Pol MakQiqan və yazar Paolo Hyuitt 1997-ci ildə onun haqqında “The Greatest Footballer You Never Saw” avtobioqrafiyasını nəşr etdirdilər. - Corc Best futbol tarixinin ilk pop starı hesab olunur, bunu əksəriyyət bilir. Birdən yaşıl meydanların ilk rok starının kimliyi ilə maraqlansalar, o zaman "Robin Fraydey" deyərsiniz. P.S. “Heys”də oynayan zamanlardan danışıram. Bir dəfə komandasının oyunu olduğunu unudub, məhəllə barlarından birində içirmiş. Nəysə, stadionun yerini göstəriblər bizimkinə, sərxoş halda meydana daxil olub. Yalan-doğru, deyilənə görə, girər-girməz qol vurub, həm də elə bir qol ki... Həmin qoldan sonra “Fraydey əfsanəsi” adaya yayılıb.
Futbol deyilən oyunun əsas prinsipi çox sadədir: top səndədirsə, meydanı genişlət ki, topu itirməyəsən, ona daha asan sahib olasan, top rəqibdə olanda isə meydanı daralt ki, topa rahatlıqla sahib ola bilməsinlər. Meydanı daraltmaq və ya kiçiltmək üçün effektiv vasitələrdən biri offsayd tələsidi. Offsayd tələsinin futbola canlı baxdığım illərdəki ən yaxşı tətbiqinə 90-ların sonu, 2000-lərin əvvəllərinin "Arsenal"ında şahid olmuşdum - Li Dikson, Toni Adams olan zamanlarda... Ümumən isə Rinus Mihelsin komandalarını fərqləndirirərdim. Mihelsin "Ayaks"ı müdafiəni öndə qururdu, normal olaraq rəqibin oynayacağı sahəni azaltmağı, daraltmağı planlayırdılar. Çox riskli olduğunu deməyə ehtiyac yoxdu, amma əlində Neskens kimi "tutduğunu buraxmayan" pressçi və Velibor Vasoviç kimi rəqib hücumçularını offsayda salmaq üzrə ustalaşmış biri varsa, qorxmağa da dəyməz. Təbii, "Ayaks"ın, "Hollandiya"nın, "Barselona"nın timsalında görünən offsayd tələsinin qüsursuz işləməsi uzun müddət tələb edən prosesin nəticəsi idi. OT mövzusu əsasında braziliyalı Marinyo Peresin bir maraqlı müsahibəsinə yer verəcəm bu gün. Peres DÇ-74-də Hollandiyanın tələlərinin şəxsən şahidi olmuşdu. Elə olur ki, sonradan cənubi amerikalı Mihelsin "Barça"sına transfer olur və Braziliya üçün ənənəvi olmayan taktiki gedişdən istifadəyə məcbur edilir. Sonra nələr olduğunu isə Peres danışacaq: "Braziliyada müdafiəçilər heç vaxt belə önə çıxıb, press eləmirlər. "Barselona"da isə Rinus Mihels süni offsayd xəttini yaratmaq üçün mərkəz müdafiəçilərindən irəli çıxmağı tələb edirdi. Braziliyada bu, "eşşək xətti" kimi tanınır. İnsanlar bunun axmaq bir şey olduğunu düşünürlər. Kroyf isə mənə deyirdi ki, hollandlar heç vaxt geniş sahədə çox bacarıqlı olan braziliyalılar ya da argentinalılar kimi oynaya bilməzlər. Qısası, hollandlar boşluqları azaltmaq və hər kəsi bu incə lentin içərisinə daxil etmək istəyirdilər. Offsayd tələsinin bütün məntiqi meydanı sıxmaqdan ibarətdi. Bu, mənim üçün yeni bir şey idi. Pressin iki funksiyası var. O, təkcə rəqibin oyununa əngəl olmaq üçün istifadə olunmur. Bir dəfə məşqdə Mihelsin dediyi kimi, irəli çıxdım və digər komandanın 4-5 oyunçusunu birdən offsayd tələsinə saldıq. Sevinirdim, mənim üçün yeni bir şey olduğundan, çox həzz almışdım. Amma həmin vaxt Mihels mənim üstümə qışqırdı. Halbuki onun istədiyini etmişdim. Səbəb qəribə idi. O, offsayddan sonrakı epizodda, dərhal, dayanmadan, elə həmin andaca topun oyuna daxil edilməsini və hücuma keçilməsini istəyirdi. Çünki rəqibin offsayda düşən futbolçuları olduğundan, biz lazım olan meydan aralığında sayca daha çox idik. Bax beləcə, press və ardınca edilən offsayd tələsindən həm də hücum oyunu kimi istifadə edirdik. Meydandakı boşluqlar bizim oyunumuzun hər şeyi idi".
Günün məğzinə uyğun: 3-4 il əvvəl bu iki əhvalat haqda oxumuşdum. Bu gün danışmaq yerinə düşər. Deməli, 1973-cü ilin 1 apreli, Hollandiyanın “Brandpunt” qəzeti “Yohan Kroyf “Barselona”da” başlıqlı xəbəriylə hamını təəcccübləndirir. Transfer məsələsini eşidən "Ayaks" azarkeşləri kluba zəng dalıyca zəng filan... Amsterdamlıların prezidenti Yap van Praq hamını belə bir şey baş vermədiyinə dair inandırmağa çalışsa da, cəhdləri baş tutmur. Təxmin etdiyiniz kimi, bu, qəzetin oxuyucularına etdiyi 1 aprel zarafatı idi. İşin gülməli tərəfi: sadəcə 3 ay sonra zarafat reallıq olur və Rinus Mihels tələbəsini yanına aparır. Sözügedən qəzetin oxuyucularına etdiyi bir başqa zarafat isə “Ayaks”ın əzəli rəqibi “Feyenoord”un fanatlarını özündən çıxarmışdı. “Vim van Haneqem karyerasını bitirmək qərarına gəlib və bundan sonra Boltini sirkində çalışacaq” başlıqlı xəbər “De Kayp”ın önündə protestlərə səbəb olmuşdu. Təsadüfdən həmin gün Haneqemin həyat yoldaşı Truus əməliyyat olunmalı idi. Deyilənə görə, xəbər yayıldıqdan dərhal sonra holland futbolçu xəstəxanaya gedərək bütün bunların zarafat olduğunu başa salmaq məcburiyyətində qalıb. Daha sonra həm Kroyf, həm də van Haneqemin zarafat məqsədi daşıyan xəbərlər müqabilində qəzetdən pul aldıqları ortaya çıxmışdı
"Hoffenaym" Naqelsmann gələndən sonra üçüncü ev görüşündən də qalib ayrıldı. Badenlilər bu gənc adamın sayəsində ümidləniblər. Hekayəsi bir az Tomas Tuhelin hekayəsinə bənzəyir. Ralf Ranqnik Tuhelə dəstək olmuşdu, o isə Naqelsmanna. Zədə məsələsi, sonrakı period - oxşarlıqlar çoxdu. Bonus olaraq Tuhel haqda bir gün mütləq cızma-qara edəcəm, onda nə demək istədiyimi başa düşəcəksiniz. Naqelsmann Bundesliqa tarixinin full-time məşqçilik edən ən gənc mütəxəssisidi. 28 yaşda Bundesliqa - bir az qəribə gələ bilər, amma təsadüf deyil. İlk öncə Tuhelin analizçisi kimi çalışıb. Rəqib təhlilində Tomas qədər olmasa da, kifayət qədər yaxşıdı. Yaş və təcrübə artdıqca Tuhelə də başağrı ola bilər. "Hoffenaym"ın 19 yaşlıları ilə 2013-14-də U-19 Bundesliqanın qalibi olub. U-19-da çempionluq yaşayan ən gənc məşqçidi. Sonrakı il isə final oynadıb, "Şalke"yə uduzub. Ardına həftə sonları şahidlik edirik. Məşqçilik kursunu 1.0-lə bitirdiyini də əlavə edim. Bu, ən yüksək nəticədi. Ləqəbi mini Mourinyodu. Ən əsası, Uli Hönessin vergi məsələsi filan olmasa, bəlkə də indi "Hoffenaym"ın əsas komandasında yox, "Bavariya" U-17-də idi. İndilik Naqelsmann haqqında qısaca yazmağı lazım bildim. Onsuz gələcəkdə haqqında çox danışılacaq. "Hoffenaym"ın liqada qalması ümidiylə...
Bu gün mənə görə dünyanın idman təşkilatçılığı baxımından ən böyük çempionatında mövsüm bitir - NFL-də. Qəribə gələ bilər, amma belədi, hətta o ağız dolu danışılan NBA belə NFL qədər deyil. Təşkilatçılıq məsələlərini bir tərəfə qoyaq, reqlament tərəfdən də NFL daha cəlbedicidi: sıxmır, yormur, zamanında bitirir. 50-ci Super Boul matçı "Karolina Panters"lə "Denver Bronkos" arasında oynanılacaq. Peyton Menninqlə Kem Nyutonun qarşıdurması maraqla gözlənilir. Menninqin o möhtəşəm karyerası bitir, Nyuton isə gənc yaşına baxmayaraq, 10 ildir liqada imiş kimi oynayır. Bir az finalçılardan danışım. "Denver" hücumu bu mövsüm problemlərlə boğuşur. Artıq yaşı 40-a yaxınlaşan əfsanə Menninqin normal olaraq əvvəlki formasından uzaq düşməsinin bunda payı böyükdü. Hücum xəttinin çətinə düşdüyü anlarda hərəkətli olub ekstra variantlar tapa bilmədiyindən topu kənara atmağa məcbur olur. NFL izləyənlər bilər: "Panters" qb-lərə yaxından press edən komandalardandı. "Bronkos"un bu mənada işi çətin olacaq. Menninqin əlinə pas nöqtəsini tapmaq üçün lazımı müddət düşməsə, iş bitə bilər. Amma əksi olarsa, Menninqin IQ-su "Denver"ə 3-cü çempionluğu gətirəcək. "Panters"in diqqət etməli olduğu oyunçulardan biri Ronni Hilmandı. Bu il ondan gözlənilməyəcək qədər "böyük" oynayır. Pasları ələ keçirmək məsələsinə gəlincə, "Bronkos" bu mənada "Panters"dən açıq-aşkar üstün olan tərəfdi. Demarius Tomas və Sanders açar fiqurlardı. "Denver"i finala gətirən məsələ - müdafiəsi. Tək kəlimə ilə möhtəşəmdilər. Linebacker duosu - Miller&Verin qb təzyiqini maraqla gözləyirəm. Konfrans finalında Bredini "boğmuşdular". Kem Nyutonun nə qədər böyük qb olması məhz onlara qarşı oyunuyla təsdiqini tapa bilər. Derek Vulfu da unutmayım. "Karolina" müntəzəm çempionatı 15-1-ilə bitirərək 2007-dən bəri ən yaxşı nəticəyə imza atdı. Hücumda 31 xal ortalamasını keçməyi bacarıblar. Hücum xəttinin Nyutona düşünmək üçün lazım olan müddəti verməsi, üstəlik, Kemin özünün xətt sıxışdığı anlarda 2-3 nəfərdən sıyrılıb yard keçməsi komandanın şanslarını artırır. Amma hər şey bu qədər sadə də deyil: "Bronkos" 1v1-i yaxşı səviyyədə edə bilsə, "Panters"in işi çətinləşəcək. RB-lərdən Styuartla Tolbert nə qədər yaxşıdılarsa, WR-lar bir o qədər bərbaddı komandada. Müdafiələri hücumları qədər yaxşı olmasa da, "Arizona" ilə görüşdə arxa xətti kənara atmağın düzgün olmadığını göstərdilər. Şort müdafiədə "açar adam" ola bilər. Menninqin azhərəkətliliyindən faydalana bilsə, ekstra hücumlar qazanmaq olar. LB-lərdən Luk Kikli qaçış məsafələrini daralda bilsə, niyə liqanın ən yaxşı müdafiəçilərindən biri olduğunu canlı olaraq sübuta yetirə bilər. Favorit olan tərəf "Karolina Panters"di. Mövsüm ərzində oynadıqları futbolu bu gün də meydana yansıtsalar, qazanan tərəf olacaqlar: ekstra bir şeyə ehtiyac yoxdu. Məncə, təxmin edildiyi kimi, pas yollarını bağlamaqla, təzyiqi Menninqin üstünə yıxmağa çalışacaqlar. Peytonu çətinə salmaqla, asanlıqla "Bronkos"un cəhdlərini bitirə bilərlər. Menninq nə edəcək bəs? Yəqin ki, yaxın paslarla - 5 yardlarla irəliməyə çalışacaq, o da nə qədər davam edər, sual işarəsidi. İşin əyləncə tərəfi - bu gün fasilədə sevimli Coldplay səhnədə olacaq. Tək olmayacaq həm də. Ona ötən illərdə möhtəşəm şoularla yadda qalan Beyonse və Bruno Mars kömək edəcəklər. Super Boul əyləncə baxımından həmişə gözləniləndən artığını verib. Şübhəsi olanlar "YouTube"da ilbəil Super Boul HT şoularına baxa bilərlər. Yəni, əminəm ki, yuxu ağır basdığı dəqiqələrdə yenə imdada çatacaqlar. Aramızda narkotiki idmandan qəbul edənlər varsa, bu gecəni qaçırmasınlar. Oyun Bakı vaxtı ilə saat 03:30-da başlayacaq.
